مجتبي حبيبي


با انتخاب دولت نهم انتظار می رفت در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تغییرات کمی و کیفی ایجاد و جریان های شبه روشنفکری -  كه از در بیرون نرفته از پنجره بازگشته -  حداقل از وجه غالب تسلط کنار روند.
 واقعیت آن است که زیر ساخت های فرهنگی و هنری از دوران سازندگی به این سوی متناسب با پیشرفت های کشاورزی، پزشکی، علوم محض (نانو، فیزیک، شیمی و ...) صنایع دفاعی، راه و ترابری، امور مرتبط با وزارت نفت، صنایع مادر، مخابرات، نیرو، شهرسازی، هوا فضا و... حرکت نکرده است و در آینده چشم انداز بیست ساله هم یکی از امور شاخص عقب افتاده و ضعیف آن منشور جهش و پیشرفت های حتی فوق برنامه ای خواهد بود. با انتخاب دولت نهم انتظار می رفت در مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تغییرات کمی و کیفی ایجاد خواهد شد و جریان های شبه روشنفکری از در بیرون نرفته از پنجره بازگشته، حداقل از وجه غالب تسلط کنار خواهند رفت.


در بخش کتاب و کتابخوانی فقط كنترل و نظارت تشديد شده است. و در امور رسانه اینيز ، رسانه ها و مطبوعات بيشترين فاصله را با اين دولت گرفته اند. و اما سينما، بنا به آمار سه دوره برگزار شده جشنواره فیلم فجر در دوره دولت نهم، سینما نه در کمیت و نه در کیفیت به نسبت سه دوره ماقبل (81،82،83) نه تنها پیشرفت مثبت نداشته است بلکه بنا به تغییرات مداوم در سطح مدیریتی در سالهاي اخير پس رفت هم داشته است. می توان کل فیلم های هر دوره جشنواره را در سیاه هی ای قرار داد و در میان دسته های مختلف گونه سینمایی بررسی کرد. این همه در شرایطی است که سال گذشته از زبان وزیر محترم ارشاد اسلامی گفته شد که : «این سینما محصول دستاوردهای دولت نهم است» و در این دوره هم وزير ارشاد جشنواره فيلم فجر 87 را مايه افتخار دوره چهار ساله وزارتش اعلام كرد. 


 این مقدمه از آن جهت آورده شد که انتظارها از دولت نهم در ساری و جاری کردن امور آرمان های مغفول مانده از دوران شهید رجایی بود. در اینجا لازم است باز هم جهت یادآوری تکرار کنیم که با قطار دارای ریل گذاری شده با مناسبت جشنواره گرایي خارجی از یکسو و سودآوری در فروش داخلی از سوی دیگر، قطعاً مانع از آن می شود که بتوان امور فرهنگی مغفول مانده از سال های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی را از این سینما با ریشه های مرئی و نامرئی اش، با عدم شفاف بودن سیستم وام دهی بنیاد فارابی و مرکز گسترش سینمای تجربی و ... بدست آورد و به معرض نمایش نسل سوم و دیگر تماشاگران فیلم گذاشت. یکی از نگرانی ها، بازگشت مدیران دوره های پیشین به امور سینماست که همان جان سختی تغییرناپذیری را مستدل می کند. شایسته بود معاونت سینمایی به ارباب جراید می گفت که دولت نهم همه امکانات ساخت و نمایش امور دیگر جشنواره را برای اهالی سینما فراهم ساخته است؛ و نه اینکه سینمای آرمانی دولت نهم به تماشاگران ارائه خواهد شد.


بنا بر تقسیم بندهای موجود در جشنواره که اغلب توصیف سلیقه ای است، نمی توان فیلم ها را دسته بندی و جهت کلی را مشخص ساخت. بنابراین از میان تعداد فیلم های به نمایش درآمدده در سینمای رسانه ها (سینما فلسطین) و باز آن تعدادی که من موفق به دیدن شان شده ام، دسته بندی خاص خود را ارائه می دهم.




1. سینمای مربوط به دفاع مقدس، حواشی آن، عوارض آن سال ها و فیلم هایی که برای نسل سوم و نسل های بعدی، تاریخی از عاطفه و همدلی و ایثار و شهادت را به نمایش می گذارند در یک گروه مورد بررسی قرار می گیرد و از اینکه فیلم ویدیویی، نیمه حرفه ای و یا با چه نهاد سرمایه گذار تهیه شده است و... در اولویت این تقسیم بندی منظور نشده است.

2. سینمای دینی که به نوعی با معناگرایی یا برخورداری از اشخاص و مکان های مذهبی ساخته شده اند در یک گروه مجزا قرار می گیرد و باز هم سرمایه گذار، سفارشی بودن یا نبودن، و مشارکت های دیگر مورد نظر نیست بلکه تحلیل فیلم در رویکرد اصلی اش مورد بررسی قرار می گیرد.

3. سینمایی که جامعه را از دریچه دوربین خود ناهنجار، نامتوازن و یا فانتزی ارزیابی می کند و در نهایت دل سازندگانش به معیارهای جشنوارهای اروپایی و... می طپد.

4. سینمای سرگرمی، پلیسی، گونه وحشت، کودک و نوجوان و... در پایان آورده می شود. در این دسته فیلم تلاش برای مستدل کردن این توصیه از آرتورمیلر: «جهنم جایی است که امید به بهبودی شرایط وجود ندارد.» به شدت خودنمایی می کند.

5. ادامه راه رفته پرخطا که درباره افغانستان و کردستان فیلم ساخته مي شود.