امير حسين مهدي


گفته بودند امسال 30 فيلم سينمايي به مناسبت 30 سال انقلاب اسلامي ساخته مي شود و نمي دانم «زادبوم» ابوالحسن داودي چندمين فيلم از اين مجموعه سي تايي است، اما اين را مي دانم كه از زاويه نگاه «معناگرايانه» بيشترين ارتباط را با اين مناسبت شكوهمند دارد.


قصه از اين قرار است كه قهرمان فيلم كه در اصل ضد قهرمان است و در اواخر فيلم به شكل وجيعي به قهرمان تبديل مي شود مردي است كه پدرش سرهنگ رژيم شاه بوده و اوايل انقلاب به خارج متواري شده اما خود او انقلابي شده و كم كم آنقدر اسير قدرت و شهوت و دنيا طلبي مي شود كه حتي براي كسب قدرت سياسي بيشتر، دختر خود را مورد معامله قرار مي دهد، اما در اوج مبارزات انتخاباتي (آن هم با شيوه هايي كثيف)، معجزه «سكته» او را روانه بيمارستان مي كند و سر از سواحل جنوب در مي آورد، در حالي كه فلج، ناتوان و ذليل است و آن مرد سياسي قدرتمند به حال و روز فلاكت باري افتاده كه حتي تنبان خودش را هم نمي تواند بالا بكشد و جالب تر اينكه بايد نظاره گر لاك پشت هايي باشد كه دقيقاً 30 سال پيش از اين آب و خاك رفتند و حالا آرام و بي صدا و سوار بر موج هاي شب به وطن باز مي گردند.


در اين ميان،‌ عسگري، شركت هاي دوبي، بيانيه هاي سياسي سرهنگ پدر در فراغ وطن، مرگ خاموش مادر در غربت، آقازاده عاشق پيشه، دختر قرباني، رئيس گمرك بندر و وسوسه هاي دلار، داماد بوالهوس، قاچاقچيان نفت، ناخداي پير و... و به خصوص لاك پشت ها همه نمادها و نماينده هاي افراد و اقشاري در جامعه سي ساله پس از انقلاب اند و بيانيه اصلي فيلم وقتي صادر مي شود كه اين مرد سياسي نماينده مديران انقلابي، صدها كيلومتر از «سياست» فاصله مي گيرد، به ساحل نجات مي رسد و آنجاست كه درهاي رحمت به روي او باز مي شود و به شكلي معجزه آسا به آغوش خانواده (شما بخوانيد وطن) باز مي گردد و زندگي به او لبخند مي زند.


زادبوم يكي از پرهزينه ترين و پركارترين فيلم هاي امسال است كه گويا بخشي از هزينه توليد آن را نيز همين مسئولين وزارت ارشاد و فارابي متحمل شده اند، ولي نمي دانم چرا جهت و محتواي فيلم - هم در سطح و هم در لايه هاي زيرين- نوعي تقابل با - اگر نگوئيم انقلاب-‌ لااقل مديران كشور در پروسه سي ساله انقلاب را به ذهن تماشاچي تحميل مي كند. حال اگر مسئولين فرهنگي مملكت به چنين سعه صدر و آستانه تحملي رسيده اند كه براي توليد فيلمي هزينه مي كنند كه براي حماسه ايرانيان عزيزي كه سال 57 با تبديل تومن هاشان به دلار، از انقلاب اسلامي فرار كردند، سال 87 سرود بازگشت مي خواند و به آنها پيام مي دهد كه اين مديران انقلابي شكست خورده اند و تنبيه شده اند و پر و پشم شان ريخته است و آسوده خاطر به وطن عزيز برگرديد، بايد به اين همه روشنفكري، دموكراسي خواهي، جامعه چند صدايي،‌ تحمل مخالف،‌ ايران براي همه به جز انقلابي ها و ... و خلاصه اين همه شير تو شيري تبريك گفت.


به نظر مي رسد يا هيأت انتخاب جشنواره فجر چپ اندر قيچي نظر مي داده است كه بعضي فيلم ها بي دليل از گردونه جشنواره حذف شده اند و يا تماشاچيان، فيلم زادبوم را چپ اندر قيچي ديده اند كه اين همه بيانيه سياسي اپوزيسيون پسند، از زبان شخصيت هاي فيلم و تخم لاك پشت ها در آورده اند.


در پايان انصاف نيست اگر به ارزش هاي بصري و سينمايي زادبوم اشاره نكنيم و به فيلمبرداري حرفه اي، صحنه پردازي هنرمندانه، صداي دالبي، بازي هاي روان و باورپذير و ريتم مناسب فيلم به جز بخش هايي كه كشدار و زائد به نظر مي آيند، نمره خوبي ندهيم، ولي حيف كه در ظرف زيبا مظروف خوش طعمي ريخته نشده است.