رییس موزه رضا عباسی نور را سرچشمه حیات بشر و آیینه خداوند بر روی زمین دانست.

به گزارش" هنر نیوز"، در مراسمی که عصر پنجشنبه در موزه رضا عباسی برپا شد نمایشگاه " نور از حقیقت تا مجاز " با آثاری مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد تا دوره اسلامی شامل وسایل روشنایی مثل چراغدان ، فانوس ، شمعدان و آثاری فلزی و شیشه ای به همراه آثاری از نگارگری با مضامین نور و آتش افتتاح گردید. در همایشی که به مناسبت افتتاح این نمایشگاه برگزار شد نور از سه محور اساطیر ، ادبیات و آیات و روایات توسط دکتر فریدون جنیدی شاهنامه پژوه ، علی معلم رییس فرهنگستان هنر و صهبا کرمانی مدیر موزه رضا عباسی مورد بحث قرار گرفت .

در این مراسم نقش نور در اساطیر توسط دکتر فریدون جنیدی مورد بررسی قرار گرفت . وی ضمن بیان این مطلب که ما در ایران اساطیر نداشته و اساطیر و "میتر" به معنای دروغ متعلق به یونانیان هستند ، اظهارداشت : پهنه ایران زمین از دروغ و میتر خالی بوده ، اروپاییان دردوره قاجار در اثربی کفایتی و بی لیاقتی بزرگان با پرورش افرادی که جز به مال و منال و دختران به چیز دیگری فکر نمی کردند تمام بنیادهای فکری خاموش ما را از زیرخاکستر بیرون کشیده ،نهایت استفاده را از آنها کرده و سپس در مورد آن داده ها به قضاوت نشستند و دشمنی ورزیدند .

جنیدی افزود : اسفناک آنکه ما نه تنها کاری نکردیم بلکه همان گفته ها را در مراکز آموزشی بدون ذره ای تفحص و تحقیق آموزش می دهیم .

وی گفت : از جمله این موارد ، استفاده از کلمه اسطوره برای بخشی از تاریخ ایران است که بی شک با تحقیق در تاریخ در خواهیم یافت اسطوره در ایران معنایی نداشته و آنچه اسطوره نامیده می شود بخشی از تاریخ همین سرزمین است .

رییس بنیاد نیشابور ادامه داد: برای روشن شدن سنوات تاریخی ایران باید رویدادهای طبیعی مثل سرمای جهانی و منطقه ای ، فعالیت دماوند ،بروز زلزله و گرما مورد توجه قرار گیرد.

به گفته جنیدی مهمترین سرمای عظیم جهانی صد هزار سال به طول انجامید و بعد از آن چهار دوره سرمای دیگر جهان را در برگرفت.

وی با اشاره به اینکه جمشید شخص نبوده بلکه به دورانی از زندگی اطلاق می شود که از آن بعنوان دوران خرد ، زندگی با شکوه و همراه با درخشش نام برده شده ، اظهار داشت : در واقع پس از سرمایی که 24 هزار سال پیش آغاز و 20 هزار سال پیش پایان یافت ( حدود 4 هزار سال پیش ) یکی از هدیه های ارزشمند خداوند به بشر، نجات او ازسرما و هدیه باارزش دیگر بی شک فرهنگ بوده است .

این شاهنامه پژوه گفت :مزدا ( خرد ) از دو نوع روشنایی سخن می گوید یکی روشنایی پایین یا همان روشنایی اجاق و گرمای آن و دیگری روشنایی بالا یعنی توجه به برآمدن ، حرکت و فرو رفتن خورشید و ماه وستارگان .

وی تشریح کرد :چرا به این حرکات توجه می شود ؟ چرا پرستش آنها مطرح می گردد ؟ جواب روشن است چون بشر دوران یخبندان 4 هزار ساله را پشت سرگذاشته دورانی که همواره منتظر دیدن چیزی بوده که از او دریغ شده و آ ن، چیزی جز نور خورشید و ستارگان نبوده است.

جنید ی با اشاره به اینکه نخستین کیش ایرانی "پریم " نامیده می شود ،تصریح کرد: نخستین کیش 14 هزار سال پیش پدید آمده و 7 هزار سال پیش از بین رفته .در این کیش خورشید و ستارگان و نور جایگاه ویژه ای داشتند این دیدگاه هفت هزار سال در رگ و پی ما جا کرده است .

وی تاکید کرد : بی دلیل نیست که ما هرگاه می خواهیم از یزدان پاک یاد کنیم رو به آسمان می نماییم در حالیکه می دانیم خدا در همه جا جاری و ساری است در برگ درختان ،در خاک در چشمان یک آهو ،در رگ گردن . او همه جا وجود دارد ولی ما ناخواسته وقتی به یادش می افتیم سربه آسمان بلند می کنیم این ریشه در تقدس آسمان و خورشید وستارگان نزد ما دارد .

جنیدی با اشاره به وجود ماکت خانه ای قدیمی در موزه ایران باستان تشریح کرد : این ماکت نشانگر تعبیه پنجره خانه ها به گونه ای بوده که در تمام ساعات شبانه روز حرکات خورشید و ماه هویدا باشد

وی تاکید کرد : مهمترین ویژگی روز روشنایی است برای همین به پنجره روزنه می گوییم درحالیکه انگلیسی ها آن را windows یعنی محل ورود باد می نامند.

رییس بنیاد نیشابور ادامه داد : این توجه به نور و فروغ حتی در هنگام نمازنیاکان ما نیز در عهد باستان دیده می شود .آنها هنگام روز رو به خراسان یا شرق محل (طلوع خورشید ) ، نیمروز به سوی نیمروز یعنی جایی که خورشید وسط آسمان قرار داشت و هنگام شب به سمت خوران یا مغرب نماز می گزاردند .حتی در آتشکده ها به گونه ای می ایستادند که رویشان هم به آتش و هم به خورشید یا ماه یا ستارگان باشد.

جنیدی با تقسیم آتش به شش گونه متفاوت تشریح کرد : آتش چوب ، آتش تن ( گرمای بدن )، آتش سنگ ( برهم زدن دو سنگ و ایجاد جرقه برای آتش ) ،آتش خانه که مادران آن را درست می کردند( باید توجه داشت که مادران بخاطرداشتن فرزند و عدم تحرک خود زمینه ساز یکجانشینی و ساخت خانه بودند) ، آتش درمیان آب ( آذرخش ) و آتش بزرگ کیهانی شش گونه اصلی آتش و نور زمینی هستند .

وی ابراز امیدواری کرد :فروغ مهر یزدان ، جان و روان فرزندان نیاکان خردمند ایران زمین را برافروزد و روشن نگاه دارد و برای اینکه آنان را از اندیشه بد و فلاکت وبدبختی برهاند و سربلند سازد جوانان باردیگر از دستاوردهای نیاکان پاکشان ازجمله شاهنامه بهره گیرند تا از ره آورد بی تمدن تمدن غربی نجات یابند .

در ادامه این نشست علی معلم دامغانی ضمن بیان اینکه پیش از سخن فلاسفه فیزیک و متافیزیک وجود داشته ،اظهار داشت : خدا نور آسمانها و زمین است و همه چیز از نور او سرشار می شود .

وی به سخن سهروردی که گفته بود من از پهلویان آموختم حقیقت در نور جاری است و آن چه حقیقت است نور است اشاره کرد و گفت : به نظر می رسد این خسرویان و پهلویان همان کردها هستند که تاریخ معاصرشان از زمان سلجوقیان آغاز می شود اما آیینشان، آیین باستانی است . و معتقدندنور تکرارمی شود.

معلم افزود : تناسخ در اندیشه مادها و کردها به نوعی موجود بوده و انکار آن را انکار بسیاری از خواسته های خود می دانستند .اما مسلمانان معتقد بودند تجلی نور در حقیقت تکرار نمی شود یعنی هیچ آفتابی باز نمی گردد و هیچ آبی به سرچشمه دوباره سرریز نمی گردد .

رییس فرهنگستان هنر تاکید کرد : مسلمانان معتقدند آفرینش دم به دم است و پیوسته جاری است و نور حقیقت چشمه ای بی پایان است .

وی در ادامه به سخن حضرت ابراهیم (ع) که به آفتاب پرستان گفته بود غروب شوندگان را دوست ندارم ، اشاره کرد و گفت : نوری را باید دوست داشت که آن را هرگز خاموشی در بر نگیرد، آری خدا نور آسمان و زمین است بلکه آنچه نور است به حقیقت الله باز می گردد و این نور هرگز غروب نمی کند .

رییس فرهنگستان هنر با بیان اینکه مانویان به دو خدای تاریکی و روشنایی اعتقاد داشتند ، اظهار داشت : آنها به خدای تاریکی باج بیشتری می دادند چون از او می ترسیدند ولی زرتشتیان در اصل به یک خدا اعتقاد داشتند .

وی افزود : عدم نور ، خود عدم است ، وجود نیست و نور موجودیت دارد آنکه مدح خورشید می کند مدح بینایی خویش می کند وگرنه تابیدن و نتابیدن خورشید گواه عدم اوست .

معلم آدمیان را مرآت خداوند دانست و تاکید کرد : اگر به هم مهر بورزیم به خدای خویش مهر ورزیدیم .جمال ،کمال ،نور وحقیقت همه از آن خداوند است و همه به یک چیز باز می گردد و او منشا نور است یعنی الله نور السموات و الارض .

در ادامه این مراسم صهبا کرمانی رییس موزه رضا عباسی به بررسی نور در آیات و روایات پرداخت و اظهار داشت : پیغمبر(ص) می فرماید اولین چیزی که خدا خلق کرد نورمن است و حضرت علی (ع) می فرماید اولین چیزی که خداوند خلق کرد نور است یعنی خلقت به نور و نور به ذات مقدس اهل بیت (ع) باز می گردد .

وی تشریح کرد : سهروردی معتقد بود واقعیت اشیا از نور است و تفاوت شکل آنها در واقع از تفاوت در گرفتن نور نشات می گیرد. و ی افزود : سهروردی معتقد بود با توجه به اینکه عناصر جهان را 92 عنصر تشکیل می دهد این عناصر نود و دو گانه نور هستند تمام ذرات آب و خاک و... همه نورند و از طرفی نور از اسما خداوندی است .

کرمانی به بخشی از آیات قران که نور را در بر می گیرند اشاره کرد و گفت : مشکات جهان ماده ،انسان و زمین است .مصباح نور ائمه و ا هل بیت، روغن این نور وحی الهی و خود نور قرآن است .نور ایمان وهدایت ،پرده های ظلمانی را کنار می زند و حقیقت پدیدار می شود .

وی ادامه داد : هرکس مسلمان باشد نور در چهره اش ساطع می شود و دیگران را روشن می کند .نور مادی با چشم قابل رویت است اما نور معنوی با چشم بصیرت دیده می شود . همه چیز در آخرت تجسم نور ایمان است و چهره هر کس به شعاع نور ایمانش روشن خواهد شد .

مدیر موزه رضا عباسی به مقایسه نور مادی و معنوی پرداخت و گفت : جامعه بشری با نور معنوی روشن وهدایت می شود ، این نور در زیبایی خلق و خوی پیامبران نمایان است اگر این نور نباشد سکوت و مرگ حکمفرما می شود .

وی در ادامه به این حدیث اشاره کرد که در زمان غیبت حضرت مهدی (ع) مردم از نور ولایت ایشان چون خورشیدی پشت ابر بهره مند می شوند.

کرمانی ابراز امیدواری کرد : همه منتظران آن حضرت روزی بتوانند به این ظرفیت دست یابند که از نور واقعی ایشان بهره مند شده و این خورشید تابان از پشت ابرها ظاهر شود.

گفتنی است نمایشگاه نور از 4 تا 20 مرداد در موزه رضا عباسی واقع در خیابان شریعتی نرسیده به پل سید خندان بر پا است.

مریم اطیابی