سه دهه از برگزاری جشنواره فیلم فجر میگذرد و امسال ما شاهد تغییراتی در این جشنواره هستیم که میتواند نشانههایی از جشنوارههای حرفهای و معتبر دنیا را در آن دید. تعداد فیلمهای امسال نسبت به سالهای گذشته به مراتب کمتر است و این نشان از حرفهای بودن و دقت نظر مدیر جشنواره در این حوزه میباشد. فیلمها با توجه به کیفیت و کمیت برای حضور در بخش مسابقه انتخاب شدند.
محمدرضا عباسیان تاکید کرد: با نگاه تخصصی و حرفهای و تلاشی که تیم برگزاری دارند، قصد داریم جشنواره فجر را به استانداردهای حرفهای یک جشنواره معتبر برسانیم .
در بخش نخست مصاحبه با دبیر سی و یکمین جشنواره فیلم فجر به نحوه انتخاب فیلمها و وضعیت سینماهای کشور و نمایش دیجیتال فیلمها در جشنواره فیلم فجر و مدیریت فرهنگی اشاره داشتیم که از نظرتان میگذرد:
*امسال برخلاف سالهای گذشته فیلم های کودک و نوجوان که در جشنواره کودک و نوجوان حضور دارند در بخش مسابقه سینمای ایران دیده نمیشود و تنها فیلمی که با موضوع نوجوان در جشنواره حضور دارد فیلم «آفتاب مهتاب زمین» است ...
قبل از برگزاری جشنواره کودک در مصاحبهای اعلام کردم اولویت جشنواره فجرفیلم هایی است که پیش از جشنواره در جایی اکران نشده و در جشنواره ای حضور نداشته باشند. تقریبا همه جشنواره های معتبر دنیا استراتژیشان این گونه است.با توجه به اهمیت جشنواره فیلم فجر به عنوان مهمترین جشنواره سینمایی کشور و حتی منطقه، طبیعی است جشنواره اولین محل رونمایی فیلم هایی باشد که به نمایش درآید. این سیاست را در انتخاب فیلمها به صورت جدی رعایت کردیم. با توجه به تعداد فیلمهای مناسبی که در اختیار داشتیم و امکان گزینش برایمان وجود داشت این اولویت حرفهای جشنوارههای دنیا را رعایت کردیم.
* تعداد زیادی فیلم به دبیرخانه رسید و تنها ۳۳ فیلم از میان آنها انتخاب شد ، درباره نحوه انتخاب فیلمها بفرمایید.
امسال ۹۶ فیلم به دبیرخانه جشنواره رسید که عدد بالایی بود و میتوانستیم تعداد بیشتری فیلم برای حضور در جشنواره انتخاب کنیم، عزیزان دبیر در سالهای گذشته به دلایل مختلفی از جمله پرشکوه نشان دادن جشنواره به معنای نمایش تعداد بالای فیلم و شاید راضی نگه داشتن فیلمسازان و... تعداد فیلمهای بیشتری را برای به بخش های مختلف در نظر میگرفتند اما با نگاه تخصصی و حرفه ای و تلاشی که تیم برگزاری دارند، قصد داشتیم جشنواره فجر را به استانداردهای حرفهای یک جشنواره معتبر برسانیم. همین امر باعث شد سختگیری بیشتری داشته باشیم چه در آئین نامه برگزاری که ۱۴ جایزه را کم کردیم و دو بخش حذف کردیم که خلاف روال سالهای اخیر است و هر دبیری یک بخش یا جایزه اضافه کرد. در مورد فیلمها هم همین طور ما یک مقدار تسامل با فیلمها داشتیم میتوانستیم تعدادی فیلم خوب دیگر هم در جشنواره داشته باشیم، اما تلاش هیئت انتخاب و دبیرخانه و ستاد برگزاری، این گونه بود که بهترین ها به جشنواره برسد، بهترینها به لحاظ فنی و محتوایی مد نظر ما بود. به طور مثال فیلم بسیار خوبی به لحاظ تکنیکی داریم که به بخش مسابقه راه پیدا نکرد زیرا محتوای آن ما را اغنا نکرد. یا بالعکس به لحاظ محتوا بسیار خوب بود اما به لحاظ تکنیکی هیئت انتخاب را راضی نکرد و به جشنواره راه نیافت هرچند فیلم به لحاظ تولیدی فیلم بسیار گرانی باشد و یا فیلم تولید شده یکی از موسسات سازمان سینمایی باشد، اما هیئت انتخاب اصرارشان کیفیت اثر بود.
*درباره محتوا فیلمها ممکن است توضیح دهید فیلمها چه محتوایی داشتند که هیئت انتخاب را راضی نکرد؟
هرچیزی که مخالف ملاکهای ما باشد، نمیتوانم مصداقی نام ببرم اما موضوع «خیانت» در آثار ارایه شده به گونهای که سوژه اصلی فیلم باشد، نداشتیم. «خیانت» موضوع جذابی است که مربوط به ده سال گذشته است و به دو سه سال اخیر بازنمیگردد تنها سال گذشته این فیلم ها پررنگ شد. تصویر غیرواقعی نشان دادن از جامعه یا سیاه نمایی ، تخریب فرهنگ سنتی حاکم بر جامعه مباحثی بود که روی آنها بحث جدی داشتیم. فیلمهای ما باید نماینده درصد بالاتری از جامعه ما باشند . سالهای گذشته تعدادی از فیلمها تنها مختص بخشی از جامعه بود.
*آیا تعداد فیلمهای بخش مسابقه تغییر نمیکند ما سال گذشته هم شاهد اضافه شدن فیلم به بخش مسابقه بودیم.
در زمانبندی سعی کردیم دقت کنیم و سختگیرانه با این موضوع برخورد کردیم و به هیچ عنوان کوتاه نیامدیم. مصر هستیم تعداد فیلمها تغییر نکند و برای هر بخش دو رزرو در نظر گرفتیم که اگر فیلمها به لحاظ فنی نرسید،جایگزین شود البته پیش بینی این است که همه فیلمها به جشنواره می رسد ترکیب هیئت انتخاب و به صورت همزمان مشارکت شورای پروانه نمایش برای بازبینی فیلمها،اطمینان نسبی به ما داده است که اکثریت فیلمها مشکل پروانه نخواهند داشت.
*در میان فیلمهای متقاضی جشنواره فیلمی شخصیت محور با موضوع دفاع مقدس داشتیم که در بخش مسابقه دیده نمیشود.
فیلمها باید به لحاظ کمی و کیفی نظر هیئت داوران را جلب میکرد. اولویت ما نه اسم فیلمساز بود، نه تنها بخش کیفی مد نظر بود و نه بخش کمی بلکه هر دو را باید توامان می داشتند. متاسفانه در سالهای اخیر فرهنگی باب شده است که عزیزانی سوژههای بسیار خوبی را شکار می کنند و اشتباها به این افراد بودجه و اجازه کار داده می شود و فیلم خوبی از کار درنمیآید. سوژه دستمالی میشود و بازده مناسب را هم ندارد زیرا یک بار درباره سوژه خوب میتوان فیلم ساخت.متاسفانه با بیتوجهی فیلمساز سوژه از بین می رود مخاطب هم ارتباط برقرار نمی کند و فیلم هم دیده نمی شود اما این عزیزان همیشه داعیهدار این مطلب هستند که فیلم ارزشی ساختیم به آن توجه نشد و در جشنواره و اکران و... متوقع هستند. ما اگر در حوزه فیلمهای اجتماعی فیلم مبتذل و سطح پایین داریم در حوزه فیلم های ارزشی هم متاسفانه فیلم سطح پایین داریم باید با این دسته از آثار نیز حرفهای برخورد کرد.
*در صحبت هایتان به بحث حرفهای بودن اشاره کردید اما در بسیاری از جشنوارههای خارجی تعداد نمایش فیلم بسیار اندک است اما در جشنواره فجر که جشن ملی سینمای ایران است تعداد نمایشها زیاد است که این امر مغایر با حرفهای بودن است برای امسال چه برنامهای دارید؟
یکی از آفتهای جشنواره فجر گستردگی اکران آن است بسیاری از اقشاری که علاقمند به سینما هستند عادت کردند فیلم را در جشنواره ببینند و در طول سال سینما را رها می کنند. بخش عمده فیلمهای تولید شده امسال در جشنواره فجر حضور ندارد و در زمان اکران قرار است رونمایی شود، همین امر باعث می شود مخاطب در طول سال فیلمها را دنبال کند و طبیعتا بیش از ۶۰ فیلم در طول سال باید نمایش داده شود. اما واقعیت این است که جشنواره فجر در ایام جشن انقلاب است و مشارکت مردم در سطح کشور در آن مهم است. تلاش بر این است که تعداد فیلم های راه یافته به بخش های جشنواره کمتر باشد همچنین تعداد سالن های سینما کم باشد و با این کار نمایشها فیلم ها کمتر خواهد شد اما این کاری نیست که در طول یکسال بتوانید به نتیجه برسد. کم کردنهایی که ما در جشنواره امسال داشتیم شبیه به عملیات انتحاری است حجم کاهش ها غیرمحافظه کارانه بود و ممکن است طیف گسترده ای از اعتراضات را همراه داشته باشد. نگاه ما در جشنواره امسال جلب رضایت همه نبوده است. درباره سالن های سینما قصد داریم تعداد آن را نسبت به گذشته کاهش دهیم تعداد نمایش ها هم قطعا کمتر خواهد بود.تعداد فیلم های ایرانی در دوبخش به عدد ۳۳ رسیده است نسبت به سال گذشته ۵۰ یا ۶۰ فیلم بوده است کاهش پنجاه درصدی داشته است و با این کار تعداد نمایشها به خودی خود کم خواهد شد اما نیاز عمومی برای دیدن فیلمها د رجشنواره هر سال افزایش پیدا می کند و تعداد درخواست ها برای دریافت کارت ها و بلیت های جشنواره مرتبا افزایش پیدا می کند این کار یک سیاستگذاری میان مدت را می طلبد که برای پنج سال آینده سیاستگذاری کنید و پیشبینی کنیم که هرسال چند درصد کاهش دهیم تا به نقطه مطلوب برسیم . با اعلام دو بخش جشنواره موج درخواستها، اعتراضها و فشارها شروع شده، کافی است که مسامحه صورت گیرد تا سیل افزایش آثار به دلایل مختلف شروع شود. استقامت برگزارکنندگان برهدفی که دیدند و مطمئن هستند که درست است اهمیت دارد. عدم استمرار مدیریت و برنامه ریزی در جشنواره فجر باعث این اتفاقات خواهد بود. باید برای جشنواره فجر در بخش ملی و بین الملل که اهمیت بیشتری دارد سیاستگذاری شود و استراتژی برگزارکنندگان معلوم باشد و نقطه هدف که قرار است به آن برسیم مشخص شود .
*کارگردانان فیلمهای اول درباره محدودیتهایی که در جشنواره امسال برای ورود فیلمهایشان به جشنواره در نظر گرفته شده است ابراز نگرانی میکنند در این باره توضیحاتی بفرمایید
از یک سو باید در نظر بگیریم که سینمای ما چقدر پتانسیل ورود و جذب فیلم اولیها را دارد. در حال حاضر تعداد کارگردانانی که سابقه ساخت حداقل یک فیلم اول را دارند بیش از ۲۵۰ کارگردان است اگر در هر سال ۵۰ کارگردان فیلم بسازند هر ۵ سال نوبت ساخت فیلم آنها خواهد بود در عمل این گونه نیست و برخی از کارگردانان ممکن است در سال دو فیلم بسازند اما برخی ظرف شش سال هم نتوانند فیلم جلوی دوربین ببرند. در حوزه تولید باید سیاستگذاری شود که فیلمسازان اول در سینمای ایران چه تعداد باید باشند و جذب شوند. درسالهای گذشته هر فیلم اولی ساخته میشد در فجر به نمایش درمیآمد حتی اگر به لحاظ کیفی مناسب نبود، امسال برای این بخش هیئت انتخاب و سقف تعداد فیلم در نظر گرفتیم و حداکثر ۱۱ فیلم اولی بخش «نگاه نو» راه پیدا کند، اما در عمل دیدیم کیفیت فیلمهای اول به لحاظ میانگین بالاتر بود و عدد ۱۱ را به ۱۵ فیلم در این بخش رساندیم. اما همچنان ۱۱ فیلم به نمایش درمی آید زیرا ۴ فیلم این بخش در مسابقه سینمای ایران حضور یافته است. ستون نمایش فیلم اولی ها ۱۱ فیلم بود. تعداد فیلم اولیهای جشنواره سی و یکم با تعداد فیلم های دیگر تقریبا برابر است . اما بازهم نگاه ویژه به فیلم اولیها و فیلمها داشتیم. در مورد بخش مسابقه سینمای ایران ۲۶ فیلم گفتیم و پیش بینی این بوده تا ۳۳فیلم افزایش دهیم و ۷ فیلم خارج از مسابقه داشته باشیم اما احساس کردیم ضرورتی ندارد تعدادی فیلم اضافه کنیم. در انتخاب آثار با سخت گیری حداکثری برخورد کردیم
*چرا سیاستگذاریهای در مدت زمان طولانی اجرایی نمی شود وعمر آن در طول یک سال به اتمام می رسد و شاهد رونق و راهبرد مشخص در این حوزه در طول سالهای متمادی نیستیم.
در حوزه فرهنگ باردهی سیاستگذاریها مدت زمان طولانی می طلبد وبرنامهریزی چهارساله برای حوزه فرهنگ بسیار کوتاه است. حداقل زمان باردهی در این حوزه ده سال است در صدا و سیما چون نگاه مدیران ده ساله است یک اتفاق را میتوان شاهد بود و تغییری در دوران مدیران میتوان دید و ذائقهسازی کرد اما در وزارت ارشاد هیچ معاونت سینمایی یا وزیری بیش از چهار سال نداشتیم و همین امر آسیب جدی به این حوزه وارد می کند. در جشنواره آسیب آن بیشتر است.
تاثیرگذارترین دوره سینمایی بعد از انقلاب که همیشه از آن یاد می شود ، زمانی است که دبیر یک جشنواره ده دوره دبیر بوده و ریاست بزرگترین مرکز تولید فیلم در کشور را نیز داشته است آن فرد میتوانسته جریانسازی کند و تاثیرگذار باشد. نیازبه تغییر در حوزه سینما وجود دارد باید به اندازه تلویزیون برای آن اهمیت قایل شد و متصدیان را برای پنج سال که به ده سال قابل ارتقاء باشد در این حوزه در نظر گرفت در غیراینصورت وضعیت همینگونه خواهد بود.
*سالنهای سینما به امکانات پخش فیلم به صورت دیجیتال مجهز نبود و نمایش فیلم به صورت دیجیتال اتفاق مهمی در جشنواره امسال به شمار می آید، چگونه به این نتیجه رسیدید؟
نمایش فیلم به صورت دیجیتال انقلابی در جشنواره و ریسک بزرگی است . هنوز هم می گویند ممکن است نمایش دیجیتال پاشنه آشیل جشنواره باشد اما ما محکم ایستادیم که فیلم ها به صورت دیجیتال نمایش داده شود. به تیم پشتیبانی و فنی جشنواره فشار مضاعفی وارد می شودزیرا باید پیگیری کنند تا نسخههای دیجیتال فیلم آماده شود و سالن های سینما تجهیز به سیستم دیجتیال شوند البته مشکلات مختلف از جمله نرسیدن فیلم در زمان مقرر به سانسهای نمایش را دیگر نخواهیم داشت. ممکن است امکانی فراهم شود تا در ابتدای جشنواره فیلمها را تا پایان جشنواره در سرور سینماها بگذاریم و به ترتیب با برنامه ریزی سیستم، نمایش داده شود و سینما نمی تواند فیلم را قبل یا بعد از سانس به نمایش درآورد.
*برای نمایشهای ویژه چه تدبیری اندیشیدید؟
برای نمایش ویژه هماهنگی باید صورت گیرد و نمایندگان پشتیبانی فنی جشنواره کد جدیدی به سرور بدهند تا فیلم یکبار دیگر و در یک ساعت خاص در آن سالن به نمایش درآید. اتفاق بسیار مهمی به لحاظ فنی و امنیت است و تجربه جدیدی خواهد بود. شکل محافظه کارانه اش این بود که سینماها در طول یک سال تجهیز شود و افراد آموزش لازم را ببینند و کارهای فنی صورت بگیرد اما حرکت انقلابی این بود که مشکلات، سختی ها و ریسک کار را بپذیریم و مسئولانه با این اطمینان که می توانیم به بهترین شکل فیلمها را به نمایش بگذاریم.
*چه تعداد سالن تجهیز می شود؟
با تلاش بسیار خوب دوستان بیش از پیش بینی سال گذشته سالنها تجهیز میشود و تجهیزات و امکانات وارد شده و سالنها در حال مجهز شدن هستند به لحاظ مالی ما دچار مضیقه برای تامین بودجه سالنها بودیم . تعداد فیلمها کاهش یافته بالطبع تعداد سالنها ممکن است کاهش یابد اما تلاش می کنیم گستردگی جغرافیایی سالنهای سینما را در نظر می گیریم. حتما در جنوب تهران یک سالن اضافه خواهیم کرد. علاوه بر پردیس کیان سالن دیگری هم خواهیم داشت. در غرب و شرق و شمال تهران هم خواهیم داشت.
*چند سالن سینما فیلم های جشنواره را به نمایش خواهند گذاشت؟
حدود ۲۰ سالن مردمی خواهیم داشت.
*سینما آزادی فیلم های جشنواره را به نمایش خواهد گذاشت؟
مسئولین سینما آزادی مشتاقانه در انتظار برگزاری جشنواره فجر هستند. سالن سینما را بازسازی میکنند. نه ما علاقه ای داریم سینما آزادی نباشد و نه آن دوستان. مدیریت سینما آزادی مجزا با سینماهای حوزه هنری است زیرا تولیت سینما آزادی به لحاظ اجرایی به عهده آقای سعیدی پور است.