این سینماگر و عضو هیات انتخاب بخشهای سودای سیمرغ و نگاه نو سیویکمین جشنواره فیلم فجر به پرسشهایی درباره حواشی پیرامون فیلمهای این دو بخش، اعتراضهای برخی کارگردانها، حضور فیلمهای ارزشی در بخش مسابقه پاسخ داد و درباره فیلمهای از پیش شکستخورده و مردود این دوره از جشنواره سخن گفت.
در هیات انتخاب کاری به مناصب افراد نداشتیم
وی درباره اینکه برخی معتقدند اکثریت داشتن مدیران دولتی در هیأت انتخاب باعث ممیزیهای زیاد در انتخاب فیلمهای بخش مسابقه ایران شده است، اظهار کرد: من طبیعتا نمیتوانم درباره ترکیب هیأت اظهارنظر کنم. در هر صورت این ترکیبی است که مسئولان این دوره جشنواره فجر در نظر گرفتهاند.
معلم در عین حال تاکید کرد: چیزی که به من مربوط میشود این است که ما در هیات انتخاب سعی کردیم تنها دیدگاه کارشناسی افراد را در نظر بگیریم و کاری به مسئولیت دولتی آنها نداشتیم. تنها چیزی که در هیات انتخاب بین ما بحث میشد کیفیت آثار بود و طبیعتا دوستان مسایلی را که مربوط به وظایف مدیریتیشان است را در حوزههای دیگر بررسی میکنند.
این سینماگر درباره اینکه برخی عدم حضور تعدادی از فیلمها در بخش مسابقه را به دلیل ممیزیها میدانند، تصریح کرد: قصد ندارم مصداقی صحبت کنم اما برخی از این فیلمهایی که درباره آنها صحبت میشود رأی حداقل را نیاورد! ما تنها کیفیت آثار را از دیدگاه خودمان مطرح و آن را به رای میگذاشتیم و در این میان حتی هراسی از اینکه یک فیلم پرهزینه دولتی را هم به دلیل کیفیت نداشتن کنار بگذاریم، نداشتیم.
وی در تکمیل سخنانش به چند فیلمی که به نظر هیأت انتخاب کیفیت خوبی داشته اما به بخش مسابقه نیامدند هم اشاره کرد و افزود: در میان فیلمهایی که به بخش مسابقه راه نیفتادهاند، دو تا سه فیلم کیفیت خوبی داشتند که از نظر من به عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب و از نظر برخی دیگر از دوستان، میتوانستند به بخش مسابقه راه پیدا کنند اما متاسفانه این فیلمها اصلا پروانه ساخت نگرفته بودند و از نظر مقرراتی برای انتخاب آنها مشکل داشتیم. یا مثلا فیلمی مانند «پرویز» مجید برزگر چون پیش از این در یکسری از جشنوارههای بینالمللی شرکت کرده بود قرار شد در بخش جشنواره جشنوارهها باشد.
توضیح معلم درباره اظهارنظرش پیرامون «فرزند چهارم»، «آسمان زرد کمعمق» و...
معلم درباره سخنانی که از قول وی درباره چند فیلم خاص و دلایل راه نیافتنشان به بخش مسابقه در برخی از منابع خبری نقل شده بود، توضیح داد: آن چند خط مطلب که از من نقل شد، اگرچه درست بود اما تمام سخنانم و همه چیزی گفته بودم نبود و همین باعث شد توهمات و ابهاماتی را ایجاد کند.
وی ادامه داد: ترجیح میدهم مصداقی درباره یک یا چند فیلم خاص صحبت نکنم اما مجددا تاکید میکنم ما در انتخاب آثار برای حضور در بخش مسابقه، تنها به کیفیت و استانداردهای سینمایی توجه کردهایم. طبیعتا در این میان ممکن است چند فیلمی که مدنظر من نبوده با رأی سایر دوستان به بخش مسابقه رسیده باشد و یا چند فیلمی که من انتخاب کردم به مسابقه راهنیافته باشد. این سخنم درباره سایر اعضای هیات انتخاب هم صدق میکند و بسیار طبیعی است. اما در هرصورت بیش از نیمی از آثار براساس جمعبندی نظرات همه اعضا انتخاب شده است و هر هفت نفر اعضای هیات انتخاب روی آنها تاکید دارند.
فیلمی که شعار ارزشی داده اما ارزش سینمایی ندارد را با قطعیت کنار گذاشتیم
علی معلم در ادامه این گفتوگو در پاسخ به پرسشی درباره اینکه برخی میگفتند قرار است فیلمهای این دورهی سودای سیمرغ فیلمهای ارزشمحور باشند، تاکید کرد: سینما قابلیت ارزشگذاری جداگانه ندارد، یعنی یک فیلم نمیتواند ارزشی باشد اما کیفیت سینمایی و به عبارتی ارزش سینمایی نداشته باشد! ما در این دوره فیلمهایی را داشتیم که شعارهای خوبی داشتند اما کیفیت سینمایی نداشتند. از آنجا که از ابتدای جلساتمان قرار بود تنها به کیفیت توجه کنیم همهی این فیلمها را از جشنواره کنار گذاشتیم.
وی ادامه داد: نکته قابل توجه این است که همه اعضای هیات انتخاب بر اینکه یک فیلم ابتدا باید کیفیت داشته باشد و سپس ارزشهای درون آن مدنظر قرار گیرد، تاکید داشتند. به دلیل همین نگاه مشترک، بیش از نیمی از فیلمهای انتخاب شده با رأی نزدیک به مطلق اعضا انتخاب شدهاند.
فیلمهای «سفارشی» و «شخصی»، شکستخوردههای فجر سیویکم
این سینماگر همچنین درباره چند فیلمی که علیرغم انتظار برای بخش مسابقه انتخاب نشدند، گفت: دو نوع از فیلمهایی که جشنواره رسیده بودند، شکست خورده بودند؛ اول فیلمهایی که با خودشان نام سفارشی را یدک میکشند و از نقطهای خارج از پسند مردم ساخته میشوند و دوم هم فیلمهای متکبرانهی شخصی. اغلب آثار این دو گروه فاقد ارزشهای سینمایی بودند و بیشتر به درد کلکسیونها یا گزارش عملکردها میخورد!
وی تاکید کرد: تمام تلاش ما در هیات انتخاب، این بود که این دو نوع فیلم را که نه استاندارد مناسبی داشتند و نه به مخاطب توجهی کرده بودند، از بخش مسابقه جشنواره فجر دور نگه داریم و امیدوارم تا پایان همینطور بماند.
به اعتراض کردن عادت کردهایم
معلم که با ایسنا گفتوگو میکرد در ادامه سخنانش درباره اعتراضهای بسیار زیادی که بلافاصله پس از اعلام اسامی فیلمهای بخش مسابقه شده است، اظهار کرد: متاسفانه اعتراض کردن به عادت ما تبدیل شده است. شاید چون هر سال جشنواره فجر تحت نامهای مختلف شرایطی را فراهم میکرده که همه فیلمها دیده شود و امسال چنین کاری انجام نشده، خیلیها معترض شدهاند. اما طبیعتا ما باید به این سمت حرکت کنیم چون هیچ جشنوارهی معتبری را در دنیا پیدا نمیکنید که ۵۰، ۶۰ فیلم در بخش مسابقه داشته باشد!
وی خطاب به برخی از فیلمسازان که اعتراضهای تند و تیزی را نسبت به عملکرد هیات انتخاب مطرح میکنند، گفت: جشنواره فجر آخر دنیا نیست که اگر فیلمی به بخش مسابقه راه پیدا نکرد از هستی ساقط شود. به هر حال این جشنواره مانند تمام جشنوارههای دنیا آثارش را با سلیقه خاصی انتخاب میکند؛ سلیقهای که ممکن است برخی آن را قبول داشته باشد.
این عضو هیات انتخاب افزود: واقعا این که برخی از دوستان قبل از اینکه فیلمهای مختلف را ببینند، نگران انتخابها هستند برایم جای تعجب دارد. به این دوستان پیشنهاد میکنم که نباید در یک فضای پیشداوری نسبت همه چیز صحبت کنند. باید اجازه بدهند که فیلمهای انتخاب شده دیده شود و سپس بگویند که فیلم من و یا فیلم فرد دیگر کیفیت بالاتر از آنچه انتخاب شده بود داشت نه اینکه قبل از دیدن همه فیلمها برای خودشان یا دیگران جا رزرو کنند.
هیچ فشاری روی هیات انتخاب برای انتخاب کردن یا نکردن فیلمها نبود
در روزهای گذشته، انتقادات زیادی درباره فشارهای بیرونی در جهت انتخاب شدن یا نشدن بعضی فیلمها توسط هیات انتخاب انجام میشد. در این میان، ارسال چند ایمیل از منبعی غیررسمی به خبرنگاران سینمایی با موضوع دستور به هیات انتخاب برای ندیدن فیلمهای حوزه هنری و همچنین انتقادات تند و تیز نسبت به آنچه «انتخاب نشدن فیلمها به دلیل ممیزی و ...» عنوان شده بود از همه بیشتر حاشیهساز شده است.
معلم درباره این حواشی تاکید کرد که «هیچ فشاری متوجه هیات انتخاب برای ورود یا خروج فیلمی به جمع آثار بخش مسابقه وجود نداشت» و گفت: برای ما تنها فیلم، کیفیت و ساختار آن اهمیت داشت نه تهیهکننده و کارگردانش. حالا اگر مباحث نظارتی پیش بیاید به انتخاب فیلمها مربوط نیست.
وی خاطر نشان کرد: اگر چنین فشارهایی وجود داشت طبیعتا باید مثلا تمام فیلمهای دولتی به جمع فیلمهای بخش مسابقه میآمدند اما میبینید که ما بدون هیچگونه اغماضی کیفیت آثار را بررسی کردیم و بعضی فیلمها را کنار گذاشتیم. ضمن آنکه اگر چنین فشاری وجود داشت مطمئن باشید که من خودم به عنوان اولین نفر به آن اعتراض میکردم.
فیلمهای انتخابی ما همان ۲۲ اثر بود
این عضو هیات انتخاب جشنواره فیلم فجر در پاسخ به پرسشی درباره شنیدهها پیرامون بازبینی برخی از فیلمهای راه نیافته به بخش مسابقه توسط وزیر ارشاد و رییس سازمان سینمایی، ضمن اظهار بیاطلاعی از چنین اتفاقی، تصریح کرد: مسئولیت هر تصمیمی که خارج از هیات انتخاب گرفته شود بر عهده دبیر جشنواره است. آنچه که ما انتخاب کردیم ۲۲ فیلمی بود که در یک اعلام رسمی در اختیار رسانهها قرار گرفت و ما کارمان را تمام شده تلقی میکنیم.
معلم در عین حال خاطرنشان کرد: اگر چنین خبری صحت داشته باشد، فکر می کنم این سنت بدی برای جشنواره فجر باشد که مسئولان مختلف بتوانند خارج از روند موجود، فیلمهایی را انتخاب کنند.
به جز یکی دو استثناء، فیلم برجستهای نبوده که کنار بگذاریم
علی معلم در پایان سخنانش درباره کلیت فیلمهای بخشهای سودای سیمرغ و نگاه نو سیویکمین جشنواره فیلم فجر به ایسنا گفت: من به عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب و به عنوان یک سینماگر فکر میکنم فیلمهای خوبی به این دو بخش راه پیدا کردهاند و با تاکید میگویم که به جز یکی دو استثناء، فیلم برجستهای نبوده که ما آن را از جشنواره کنار بگذاریم.