هرجشنواره خرد و کلانی برای آنکه در بخش بین الملل آثار خود را به دیگر کشورها معرفی کند و آنها را ترغیب کند تا به سمت سینمای آنها کشیده شود با بهره گیری از هزینه ای که برای آن جشنواره شده و مهمانانی که دعوت شده اند بازار فیلمی برگزار می کند. با توجه به اینکه مدیران شرکت ها و کمپانی های برجسته در جشنواره فیلم فجر حضور داشته اند به نظر می رسد بهترین فرصت برای برگزاری بازار فیلم همین جشنواره فجر است. جشنواره ای که امسال شانزدهمین دوره از بازار فیلم را تجربه می کند.
سال گذشته در پانزدهمین بازار فیلم ایران، ۸۰ غرفه خارجی از ۵۶ کشور جهان و ۴۰ غرفه داخلی حضور دداشتند که برای خرید و فروش فیلم ها با یکدیگر گفت وگو می کردند. شرکت هایی از لبنان، آلمان، ترکیه، امارات، کانادا، سوریه، افغانستان، اردن، هند، قطر و... در این بازار فیلم حاضر بودند. در کتاب راهنمای پانزدهمین بازار بین المللی فیلم ایران، در میان غرفه های حاضر موسساتی چون «هنر هشتم»، «آریا صنعت تخیل»، «بنیاد آسمان»، «رسانه سینمایی آسیا»، «قرن ۲۱»، «سینما ۲۴»، «سینما هفت»، «انیمیشن اشراق»، «فیلمیران»، «هدایت رسانه کیش»، «گنجینه فیلم های ایرانی»، «جهان تصویر»، «رسانه بین المللی زندگی»، «مرکز فرهنگی میثاق»، «استودیو انیمیشن ناس؛ موسسه نسل اندیشه سبز»، «نگاره نقش جم»، «قرن جدید»، «امید فیلم»، «پارس ویدیو»، «پرتو آبی»، «رهاسازان رویا»، «ریز موج»، «پرده نقره ای»، «آفتاب شرق»، «تصویر دنیای هنر»، «انجمن بازرگانی صوتی و تصویری» و «یاسین فیلم» معرفی شده است. همچنین نام موسسات رسمی و دولتی چون«بنیاد سینمایی فارابی»، «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی»، «انتشارات بنیاد سینمایی فارابی»، «بنیاد ملی بازی های رایانه ای»، «انجمن سینمای جوانان ایران»، «کانون پرورش فکری کودکان»، «سوره مهر»، «حوزه هنری»، «هنرهای تصویری سوره» و «موسسه رسانه های تصویری» به عنوان حاضران در بازار فیلم ایران آمده بودند. اینکه در دوره شانزدهم این بازار چه اتفاقی رخ خواهد داد موضوعی است که در ارتباط با آن به سراغ مدیر این بازار رفته ایم که تفصیل آن را در زیر می خوانید.
- آقای برمهانی، با توجه به اینکه در آغاز راه بازار فیلم با مدیریت شما هستیم، برای این بازار در جشنواره فجر امسال چه برنامه هایی دارید؟
برنامه های ما در ابتدا بیشتر بر بهینه سازی اتفاقات سال های گذشته استوار است. در سال های گذشته اتفاقات درستی افتاده و روال صحیح داشته است، تنها چیزی که وجود دارد این است که بر فرآیند های جدید کار کنیم و کارهای قبلی را بهینه سازی کنیم.
- منظور از بهینه سازی انجام دادن این کارها از ابتدا با یک روش دیگر است؟
منظور از بهینه سازی این است که ما نقاط ضعف را کمتر و نقاط قوت را پررنگ تر خواهیم کرد. شرکت های جدیدی را برای ورود به بازار فیلم دعوت می کنیم تا با محصولات سینمایی ما آشنا شوند و فعالیتمان را شرکت های قبلی که فعال بودند و کار خرید محصولات سینمایی ما را انجام می دادند گسترش خواهیم داد.
یکی دیگر از کارهای جدیدی که در بازار امسال انجام خواهیم دادیم، تغییر و تحول در فضاهای عمومی بازار فیلم است. این فضاها طوری متحول می شوند که غرفه های بیشتر شبیه بازار باشند و فضای بازاری تری داشته باشند.
- آیا این بازار می تواند به اقتصاد سینمای ما که این روزها حال چندان خوبی ندارد کمک کند؟ چقدر به این امر خوشبین هستید؟
همانطور که این اتفاق در سال های پیش و سال گذشته نیافتاده است امسال هم نخواهد افتاد. بازار امسال هم کمک چندانی به اقتصاد سینمای ایران نمی کند چون بازار فیلم ایران، بازار سرآمد و درجه یک دنیا نیست. در منطقه می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد و مرود توجه هم قرار گرفته است. اما بازارهای فیلم مونوپول کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند همانطور که سینما هم پدیده ای ست که مونوپول این کشورهاست و در دست آن ها می چرخد.
این اتفاق می تواند امسال شروع شود اما گام های زیادی تا رسیدن به این مقصود مانده است. همانطور که شبکه خانگی توانست تحولی در عرصه اقتصاد سینما ایجاد کند بازار فیلم هم می تواند اما اینکه فکر کنیم امسال تحولی ایجاد می شود نه اینطور نیست!
- آقای برمهانی، کارکردهای بازار فیلم در جشنواره های خارجی چه تفاوت هایی با بازار فیلم در جشنواره های ایرانی دارد؟ چقدر می خواهید میزان این تفاوت ها را تغییر دهید؟
در جهان بازارهای فیلم منفک از جشنواره ها کار می کنند. در صحبت های اولیه ای هم که برای مدیریت شانزدهمین بازار فیلم ایران با من انجام شد این نگاه مطرح بود که ما بازار را کاملا مستقل می بینیم.
درست است که بازار فیلم در کنار جشنواره برلین برگزار می شود اما برنامه های آن بازار و هویت آن کاملا منفک از جشنواره عمل می شود. بازار فیلم تنها دارد از قابلیت های جشنواره برلین استفاده می کند که مخاطب خودش را بیشتر کند نه بیشتر از این!
شرکت های ایرانی ای که در حاشیه جشنواره برلین در بازار فیلم شرکت می کنند هم به فیلم هایی که در جشنواره نمایش داده می شود کاری ندارند و ارتباطی برقرار نمی کنند. تنها از مزیت نمایش فیلم برای جذب مخاطبان خودشان استفاده می کنند.
بازار فیلم ایران هویت مستقلی دارد و تنها این اتفاق در کناره جشنواره فجر خواهد افتاد. بازار فیلم ایران با نام IFM به معنای International Film Market in IRAN بزرگترین بازار فیلم جمهوری اسلامی ست که در عرصه تجارت سینمایی فعال است.
- باتوجه به برگزاری همزمان نشست اتحادیه فیلمسازان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد همزمان با بازار فیلم چقدر سینمای ایران این امکان را دارد که در کشورهای عربی ورود پیدا کند؟
قطعا از مهمانان این اجلاس دعوت خواهد شد که قابلیت بازار را ببینند و با آن آشنا شوند. این بازار چیزی ست که مانند آن را در منطقه ندیده اند. با اینکه بازار ضعف هایی دارد که می تواند اصلاح شود و پیاتر عمل کند اما به هر حال همین چیز ناقص را هم فیلمسازان کشورهای عربی تا به حال در منطقه ندیده اند.
باید بیایند، آشنا شوند تا این پتانسیل بتواند در ایجاد ارتباط جدی تر رسانه ای از طریق سینما و تلویزیون موثر واقع شود و بتوانیم از قابلیت های آن در این جهت استفاده کنیم.
بخش جدی تر از تولید فیلم هم وجود دارد که بحث تجارت سینماست. امیدواریم همه با هم به یک درکی از وضعیت موجود و راه های ورود بهتر به این جریان دست پیدا کنیم.
- چقدر لزوم این موضوع احساس می شود که در کشورهای عربی آثار خود را تبلیغ کنیم تا به رشدی که مثلا سینمای «بالیوود» در این کشورها داشته برسد؟ آیا اصلا ایران این پتانسیل را دارد و جشنواره فجر می تواند این امکان را فراهم کند؟
ماهیت سینمای ایران با «بالیوود» و «هالیوود» متفاوت است. «بالیوود» دومین صنعت پولساز در دنیاست. ایران جزو معدود سینماهای صاحب سبک در دنیاست که در سی و چند سال اخیر دارای سبک منحصر به خود شده است. «بالیوود» و «هالیوود» برای خودشان هدف گذاری کرده اند و به دنبال درآمد مالی هستند اما در ایران لزوما اینطور نیست. سیاست های سینمایی در ایران این نیست که صرفا به دنبال مقاصد اقتصادی باشیم بلکه مقاصد فرهنگی مهمتر هستند.
متاسفانه اقتصاد متکی به نفت دردسرها و مشکلاتی دارد که به خیلی از ارکان های اقتصادی لطمه می زند. در عرصه فرهنگی هم همینطور است و اقتصاد در عرصه فرهنگ هم کمرنگ شده و دچار لطمه شده است.
ما در جهان می بینیم که مثلا فرهنگ هندی و ترکی دارد از طرف سینما منتقل می شود نه از طریق هدیه دادن بسته های فرهنگی! بازار فیلم هم در این عرصه قدم اول را بر می دارد نه همه قدم ها را و نمی تواند همه راه را به تنهایی طی کند.
مثلا شبکه «آی فیلم» نشان داده که محصولات فرهنگی ایرانی می تواند برای مخاطب خارجی جذاب باشد. این موضوع نشان دهنده آن است که باید نگاه درست رسانه ای وجود داشته باشد. اگر نگاه درستی به بیزینس نداشته باشیم نمی توانیم حرف خودمان را به گوش مخاطبان خارجی برسانیم.