محمد لطفیان گفت:مستند بین‌المللی موضوعاتی جهان شمول دارند.
محمد لطفیان کارگردان مستند «من از معلمم پرسیدم» در بخش مفاخر و مشاهیر چهارمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت شرکت کرد. با او درباره این فیلم به گفت و گو نشستیم.
هنرنیوز: فیلم چه موضوعی را روایت می‌کند؟
این فیلم داستان پسر بچه 13 ساله کنیایی است که در نایروبی زندگی می‌کند و به این بهانه بخش‌ها و فصل‌های مختلف کشور کنیا را نشان می‌دهد. خانم غزاله بهلولی سفری به کنیاداشت. سکانس‌های اصلی این فیلم به مدرسه ای باز می‌گردد که علی پسربچه کنیایی راوی فیلم آن است.
هنرنیوز:آنچه این فیلم را از سایر فیلمها ، با موضوع آفریقا متمایز می‌سازد، چیست؟
آنچه این فیلم را از دیگر فیلمها متمایز می‌سازد آن است که سازندگان فیلمها، بیشتر فضای سیاه، و فقر در آفریقا را به تصویر می‌کشند.ساختن این نوع فیلمها برای جشنواره راحت است.اما فیلم باید مضمونی هم داشته باشد. یک راه حل ارائه دهد و منجر به آموزش و آگاهی مردم برای عبور از بحران یا یک موقعیت شود. به نظرم مهم آن است که نشان دهیم آدم‌ها در موقعیت‌های متفاوت و بحران‌های مختلف چه عکس‌العملی نشان می‌دهند.
اگر دقت کنیم درمی‌یابیم آفریقا از نظر فرهنگی، هنری و تاریخی کم از دیگر کشورها ندارد.اما این سوال مطرح است که چرا آفریقا در عبور از زمان سیر صعودی را طی نکرده است؟ چرا مردمش برای امرار معاش روزانه گدایی می‌کنند؟برای پاسخ به این پرسش با مردم کنیایی در ایران صحبت کردیم و سفری هم به آفریقا داشتیم.به نظر می‌رسد آموزش و آگاهی آرام آرام و در طی زمان از مردم این منطقه گرفته شده و آنها جایگاه خود را نمی‌شناسند.پس در دراز مدت عادت کردند گوش به فرمان باشند و هر چقدر پول و غذا به آنها داده شود، آن را قبول می کنند و اعتراضی ندارند.
خاک آفریقا حاصلخیز و آب فراوان در آنجا یافت می‌شود اما آنها نه تنها از آن استفاده نمی‌کنند، بلکه فکر می‌کنند کار یعنی خدمت در هتل خارجی‌ها .
ما سعی کردیم در این فیلم نشان دهیم هر کسی خودش باید تکان بخورد و جنب و جوش داشته باشد به قول معروف از تو حرکت از خدا برکت.
در جایی از فیلم گفتگو بین علی و معلمش عبدالسلام به تصویر کشیده می‌شود. در آنجا علی به معلمش می‌گوید: « من به دنبال خوشبختی می‌گردم خوشبختی کجا است؟» معلم در جواب می‌گوید:« بزرگ شدی می‌فهمی»و باز علی می‌گوید:« مگر غذا سهم همه آدم‌ها نیست. پس سهم ما کو؟»
ما سعی کردیم، نشان دهیم خوشبختی اصلاً وجود ندارد. خوشبختی یک راه است. این مسیرها و رسیدن‌ها به یک مقصد هستند که احساس خوشبختی یا پیروزی را بوجود می‌آورند.پس این تو هستی که باید به خودت فکرکنی.
هنرنیوز: ساخت این فیلم چقدر زمان برد؟
سفر ما به کنیا و تصویربرداری 25 – 20 روز طول کشیداما مونتاژ این کار حدود 5/2 ماه زمان برد.همچنین پیش تولید و تحقیق کار که توسط غزال بهلولی انجام شد، تقریباً 7 – 8 زمان برد.
هنرنیوز: مهمترین مشکلی که در حال ساخت فیلم با آن مواجه شدید .چه بود؟
بی‌پولی مهمترین مشکل بود.خیلی از سکانس‌ها به خاطر نبود فرصتهایی چون پول حذف شد. مثلا اگر می‌خواستیم از ماشین پیاده شویم و فیلم بگیریم باید روزانه حدود 5 - 4 هزار دلار برای اجاره جای فیلمبرداری هزینه می‌کردیم بنابراین به ما توصیه کردند تصاویر را از داخل ماشین بگیریم.این هزینه‌ای بود که به گفته بومیان BBC هر روز برای دو ماه پرداخت می‌کرد تا فیلم مستند بسازد.تازه من این کارا مستقل ساختم وبه چن شبکه دادم این هزینه سوای هزینه رفت و برگشت بود.
هنرنیوز: مستند چه جایگاهی دربین دیگر گونه‌های مستند دارد؟
هنرمندان و سیاستمداران فرهنگی سعی نکردند فضایی را طراحی کنند که مردم فیلم مستند را بپذیرند. در حال حاضر خانواده‌ها برای دیدن فیلم مستند پول نمی‌دهند، بخشی هم برمی‌گردد به خود فیلمسازان.در واقع چیز دواری است. یکسری محدودیت‌ها برای ساخت فیلم جذاب وجود دارد.دست یک نفر نیست.مسئولین فرهنگی حمایتی نمی‌کنند اگر هم حمایت کنند در در راستای سرفصل‌هاو نیازهای خودشان است.
من درباره کشورهای اطراف چند فیلم ساختم اما همیشه کارهایم در سطحی نبود که ارائه بدهمو کارهایم تهیه کننده و ضوابطی داشت.
فیلمهای محدودی مخاطب بین‌المللی دارند .فیلم بین‌المللی جهان‌شمولند طبعا مخاطب بین‌المللی هم دارد .اما موضوعات ما همیشه محدود به داخل است و خوب نمی‌تواند در قامت بین‌المللی قد علم کند.
