این روزها در رسانهها درباره فیلم «آینه شمعدون» ساخته اخیر بهرام بهرامیان خبرهای زیادی به گوش میخورد؛ از جمله این که فیلم با استفاده از فضای کمدی بسیاری از ارزشها را زیر سوال برده است، البته این فیلم در زمان مدیریت علیرضا سجادپور توانسته موفق به اخذ پروانه ساخت از اداره کل نظارت و ارزشیابی شود، این درحالی است که ساخته قبلی کارگردان با نام «پریناز» سال گذشته به دلیل محتوای آن نتوانست موفق به دریافت پروانه نمایش و حضور در جشنواره فیلم فجر حتی برای رسانهها شود. درباره توقف فیلم و تصمیم درباره ادامه یا عدم ادامه فیلمبرداری فیلم با «جلیل عرفانمنش» معاون امور آثار سینمایی و سمعی و بصری سازمان سینمایی به گفتوگو نشستیم.
وی درباره وضعیت تولید فیلم سینمایی «آینه شمعدون» و حاشیههای پیرامون این پروژه گفت: سخنگوی سازمان سینمایی در این باره اظهار کردهاند و نظر رسمی سازمان همان است که بیان شد. بنده علاقهای به رسانهای شدن این موضوع نداشتم اما از آنجایی که مطالبی خلاف واقع در این باره شنیده میشود، ذکر این توضیحات لازم است. ما ضمن احترام به همه رسانهها ضرورتی نمیدانیم که همه موضوعات با حاشیههای غیرمتعارف رسانهای شود، زیرا با شتابزدگی و سخنپراکنی نمی توان تصمیمات حکیمانهای گرفت!
با فضاسازی نمیتوان مشکل را حل کرد
وی در ادامه گفت: این نوع تخلفات در سینما اجتنابناپذیر است. معمولا تغییراتی در فیلمنامه انجام میشود که برخی از آنها بیش از حد متعارف است؛ با این همه با فضاسازی و جوسازی نمیتوان مشکل را حل کرد بلکه ما قواعدی داریم که بر اساس آن میتوانیم با هزینههای کمتر این مشکلات را حل کنیم و تاکنون مشکلات برخی از پروژهها را که دارای پارهای از این مشکلات بودهاند با تعامل و همکاری عوامل سازنده بی آنکه لطمهای به فرآیند ساخت وارد شود حل و فصل کردهایم که خوشبختانه مورد رضایت سینماگران واقع شده است. من مایل هستم بر این نکته تاکید دوباره داشته باشم که وقتی پای قانون از تصمیمگیریها بریده شود، اتفاقات تاسفآوری میافتد که باجنجالآفرینی قابل حل نخواهد بود، بلکه با آرامش و تدبیر و سعه صدر میتوان آن را حل کرد که اولین گام آن بازگشت به قانون و رعایت نظریات شورای پروانه ساخت به عنوان تنها مرجع قانونی است و نظریات شخصی و فردی به این مشکلات کمک نخواهد کرد.
* «آینه شمعدون» به حالت تعلیق درآمده است
عرفان منش درباره وضعیت فعلی پروژه توضیح داد: متاسفانه به دلیل تخلفاتی که از سوی دستاندرکاران در فیلمنامه صورت گرفته است، تولید آن به تعلیق درآمد و پرونده آن در حال بررسی در اداره کل نظارت و ارزشیابی است که ظرف چند روز آینده وضعیت تولید این فیلم به صورت قطعی مشخص و اعلام خواهد شد.
* بررسی پرونده فیلم توسط گروهی از کارشناسان
وی درباره چگونگی بررسی پرونده این فیلم توضیح داد: به دلیل تخلفات دستاندرکاران سازنده فیلم، کارشناسانی در وزارت ارشاد در حال بررسی و مطالعه فیلمنامه هستند. تخلفات آشکاری در این پروژه صورت گرفته است. ما هم در مقابل بیقانونی و بینظمی در سینما حساسیت داریم و نمیتوانیم در مقابل بیقانونیها سکوت کنیم و واکنش نشان ندهیم.
عرفان منش درباره نظر شخصی خود درباره فیلمنامه گفت: نظر شخص خودم را در این خصوص اعلام نمیکنم. من هم فیلمنامه را مطالعه کردم اما معمولا بر اساس تصمیمگیری کارشناسی و جمعآوری نظرات کارشناسان درباره کارها تصمیمگیری خواهد شد و موضع رسمی ما توسط اداره کل نظارت و ارزشیابی یا از سوی سخنگوی سازمان سینمایی ظرف چند روز آینده اعلام خواهد شد.
* نظارت به دور از هرگونه سختگیری و برخوردهای سلیقهای مطلوب است
وی درباره نظارت بر آثار سینمایی توضیح داد: اصل نظارت مطلوب به دور از هرگونه سختگیری و برخوردهای سلیقهای از اصول پذیرفته شده است. ما در معاونت آثار سینمایی تمایل داریم به هر اثری که مجوز میدهیم، با حفظ اصول و قواعد تولید شود و توقف یک اثر برای ما امر خوشایندی نیست. انتظار ما از هنرمندان گرانقدر این است که نباید به دست خود به اثرشان و به سایر هنرمندان و عوامل سازنده لطمه بزنند؛ اگرچه ما تلاش خواهیم کرد جلوی هزینهها را بگیریم و آثار نامطلوب آن را کاهش دهیم اما در مقابل بیقانونی و بینظمی سکوت نخواهیم کرد. شاید این مثال برای اهالی فهیم سینما قابل درک باشد که اگر به عنوان نمونه شهرداری اجازه تاسیس یک مجتمع فرهنگی را در یک باغ موزه و یا فضای فرهنگی بدهد اما سازنده در حاشیه فضای سبزی یک اتوبان مجتمع فرهنگی را بنا کند، اولین اقدام حکیمانه شهرداری تخریب این مجمتع خواهد بود زیرا اگر این استثنا فراگیر شود و تبدیل به یک قاعده گردد و هر کس بر اساس سلایق خود به قانون احترام نگذارد، سنگ روی سنگ نخواهد ایستاد. طبیعی است که ما تمایلی به توقف و یا ایجاد مانع در هیچ کاری نداریم، به شرط آنکه عوامل سازنده و تهیهکنندگان هم از قواعد پذیرفته شده برای ساخت یک پروژه سینمایی پیروی کنند.
* در برخی روشها تجدید نظر کردیم تا تخلفات صورت نگیرد
وی در خصوص سرمایهگذاری بخش خصوصی، گفت: بخش خصوصی در صنعت سینما سهم موثری دارد و ما تمایل داریم کمترین آسیب به بخش خصوصی وارد شود. این موارد از زمانی که تیم جدید در سازمان سینمایی و معاونت آثار مستقر شدهاند مورد بررسی قرار می گیرد.
ما بر اساس آسیبشناسی در برخی از روشها تجدید نظر کردهایم تا این تخلفات در بنیان و از آغاز شروع پروژه صورت نگیرد و امیدوارم از این به بعد ما شاهد چنین مشکلات و خسارتهایی نباشیم. مدیران و هنرمندان نباید فراموش کنند که خسارتهایی که به ساحت اقتصاد و فرهنگ و هنر یک جامعه وارد میشود، به یک میزان آسیبپذیرند. خسارتهای فرهنگی دارای ضایعات درازمدت و گاه جبرانناپذیری نسبت به خسارتهای اقتصادی است. با زیرساختهای ارزشهای فرهنگی و اخلاقی یک جامعه نمیتوان بازی کرد و یا آن را نادیده گرفت، همه ما به یک میزان مکلفیم به حوزههای ارزشی جامعه و باورهای برخاسته از ساحت زندگی ایرانی و اسلامی احترام بگذاریم.
* کنار گذاشتن نظارت اولین صدمه را به سینما میزند
عرفانمنش در پاسخ به این سؤال که تاکنون ما شاهد آثاری بودیم که دارای پروانه ساخت بودند اما توقیف شدند و متاسفانه آسیبهای زیادی برای سیستم دارند، گفت: به باور من مدیریت فرهنگی و سینمایی در کشور از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است. این که ما نظارت را ـ که یک اصل انکارناپذیر است ـ کنار بگذاریم و یا تعطیل کنیم اولین صدمه آن به ساحت سینما و اهالی سینما میرسد و علاوه بر آن آسیبهای جدی فرهنگی به جامعه و مردم خواهد خورد. سیاست ما علاوه بر صیانت از مولفههای فرهنگی جامعه، صیانت از سینماگران و هنرمندان گرانقدر است، زیرا هنرمندان سرمایه ملی جامعه ما هستند. این روش که ما به یک اثر پروانه ساخت بدهیم و بنا به هر دلیلی بعد آن را توقیف کنیم کار زیانآوری است. کار هنرمندانه و سودمند آن است که ما در ابتدای کار به گونهای مدیریت کنیم که کمترین آثار توقیف شده هم به لحاظ محتوا و هم به لحاظ عدم رعایت استانداردهای سینمایی داشته باشیم. به امید روزی که نظارت در درون جامعه سینمایی جاری شود و امر نظارت تنها از بالا به پایین نباشد بلکه از پایین به بالا صورت پذیرد و با تعامل هنرمندان و مدیران، سینمایی پاک و بدور از هر گونه آلودگیهای فرهنگی و در خورد شأن و منزلت مردم فهیم ایران داشته باشیم و از سوی دیگر به ظرفیت و استعدادها و اعتلای سینمای ایران بیافزاییم.
وی در خاتمه درباره پروژه «آینه شمعدون» اضافه کرد: بار دیگر تاکید میکنم که هرگونه فرآیند تصمیمگیری درباره این پروژه و نتیجه نهایی آن تنها از طریق سخنگوی محترم سازمان سینمایی و یا اداره کل نظارت و ارزشیابی اعلام خواهد شد و سایر نظرات که ممکن است جنبه شخصی و غیرمسئولانه داشته باشد، به حل و فصل این موضوع کمکی نخواهد کرد و توصیه مشفقانه این جانب به رسانهها - که یکی از اضلاع نظارتی هستند - این است که تلاش کنند به طور سازنده و به دور از جنجالآفرینی و افراط و تفریط و حاشیهسازیهای غیرسودمند به هنرمندان و مدیران و جامعه سینمایی کمک کنند. متاسفانه گاهی برخی از رسانهها آدرسهای غلطی به مخاطب خود میدهند و به جای متن به حاشیه میروند؛ اینگونه امور هیچگونه کمکی به اعتلای فرهنگی کشور نخواهد کرد.