نگاهي به عطارشناسي در ايران و غرب

عطار قبل از ايران در غرب معرفي شده بود

25 فروردين 1387 ساعت 11:33





به گزارش فارس، تقريباً از دويست سال پيش اروپايي‌ها در اين فكر بوده‌اند كه آثار عطار نيشابوري را به جامعه غرب بشناسانند.
سال 1816 ميلادي ترجمه منظومه «پندنامه» از عطار نيشابوري با ترجمه سيلوستر دوساسي در پاريس منتشر شد.
دومين اثري كه از اين شاعر ايراني در غرب ترجمه و منتشر شد منظومه «منطق‌الطير» بود.
اين اثر را گارسن دتاسي سال 1857 به فرانسه ترجمه و منتشر كرد.
اگرچه فرانسوي‌ها نخستين كساني بودند كه عطار را به جامعه غرب شناساندند اما مهم‌ترين و تأثيرگذارترين كارها را در اين زمينه انگليسي‌ها و آلماني‌ها انجام دادند.
تفاوت كار انگليسي‌ها و آلماني‌ها در اين بود كه فرانسوي‌ها به ترجمه آثار عطار روي آوردند و مستشرقان اين دو كشور به تصحيح آثار عطار.
بر اين اساس رينولد ا.نيكلسون، مستشرق انگليسي سال 1905 كتاب «تذكرة الاولياء» را تصحيح كرد و در ليدن آن را منتشر كرد. نيكلسون براي تصحيح اين متن در فهم برخي از نسخه‌بدل‌ها به مشكل برخورد و ناچار شد شكل كلمات را به همان صورت كه در نسخه‌ها آمده رسم كند.
سال 1940 دومين كتاب عطار يعني «الهي‌نامه» در استانبول تصحيح و منتشر شد.
اين كتاب را هلموت ريتر، مستشرق و عطارشناس آلماني تصحيح كرد
اين عطارشناس آلماني پس از اين در سال 1955 كتاب مستقلي درباره عقايد عطار ـ كه از چهار كتاب «منطق‌الطير»، «الهي‌نامه»، «اسرارنامه» و «مصيبت‌نامه» آن را استنباط كرده بود ـ به نام «درياي جان» نوشت.
با گذشت نيم قرن از تأليف اين اثر، «درياي جان» همچنان مهم‌ترين تحقيق در زمينه انديشه‌ها و عقايد عطار است.
زنگي عطار نيشابوري همواره يكي از معضلات تحقيقان ادبي در قرن بيستم و حتي در قرن بيست و يكم بوده است. بسياري از زواياي زندگي او در هاله‌اي از ابهام است.
يكي از اولين تحقيقات براي معرفي چهره واقعي عطار را سعيد نفيسي در سال 1320 انجام داد.
او كتابي با عنوان «جستجو در احوال و آثار فريدالدين عطار نيشابوري» نوشت كه راه را براي تحقيق كامل زندگي و آثار عطار باز كرد.
پس از نفيسي بايد از تحقيقات بديع‌الزمان فروزانفر ياد كرد او در دهه 40 كتابي با عنوان «شرح احوال و نقد و تحليل آثار شيخ فريدالدين محمد عطار نيشابوري» نوشت كه دستمايه تحقيقات بعدي شاگردان او از جمله عبدالحسين زرين‌كوب و محمدرضا شفيعي‌كدكني شد.
عبدالحسن زرين‌كوب با نوشتن مقالات متعدد سعي در معرفي چهره واقعي عطار نيشابوري در ميان افسانه‌ها و مهملات تذكره‌نويسان داشت.
اما مهم‌ترين تحقيقات پايه‌اي را در سه دهه اخير محمدرضا شفيعي‌كدكني انجام داده است.
او كار عطار را به صورت جدي با تصحيح متن «مختارنامه» شروع كرد. اين كتاب رباعيات عطار نيشابوري است كه همواره بين عبدالحسين زرين‌كوب و محمدرضا شفيعي‌كدكني بر سر انتساب اين اثر به عطار نيشابوري بحث بود.
شفيعي‌كدكني پس از «مختارنامه» سال 78 كتابي نوشت با عنوان «زبور پارسي». او در اين كتاب گزيده‌اي از غزليات عطار را همراه با مقدمه مبسوطي درباره زندگي، انديشه‌هاي عطار و غزليات او منتشر كرد.
تحقيق بعدي او در اين باره تصحيح «منطق‌الطير» بود. اين كتاب در سال 83 در نمايشگاه كتاب تهران منتشر شد.
پيش از اين سيدصادق گوهرين از «منطق‌الطير» عطار تصحيحي كرده بود كه تا سال‌ها بهترين تصحيح از اين متن به شمار مي‌رفت.
شفيعي‌كدكني كار تحقيق درباره عطار را با تصحيح و انتشار ديگر منظومه‌هاي عطار ادامه داد. او «اسرارنامه»، «الهي‌نامه» و «مصيبت‌نامه» را تصحيح كرد كه در اسفند سال گذشته منتشر شدند.
پيش از اين فؤاد روحاني «الهي‌نامه» را سيدصادق گوهرين «اسرارنامه» را تصحيح كرده بودند.
ديوان غزليات عطار نيشابوري را نيز پيش از انقلاب تقي تفضلي تصحيح و منتشر كرده بود.


کد خبر: 1951

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdch.mnzt23nwzftd2.html

هنر نیوز
  http://www.honarnews.com