سرآغاز ادبيات متعهد، نهضت الهي كربلا است
26 آذر 1388 ساعت 16:41
به گزارش خبرگزاري فارس، رضا رسولي، عضو هيئت مديره انجمن قلم ايران، در گفت‌وگويي كه در پايگاه رسمي اين انجمن منتشر شده، درباره ادبيات متعهد و نقش انجمن قلم ايران در تقويت همبستگي مسلمانان در ساير كشورها سخن گفته است.
متن اين گفت‌وگو در پي مي‌آيد:
* آقاي رسولي! ادبيات متعهد به چه معناست؟
ادبيات متعهد، مفهوم گسترده‌اي دارد و مصاديق متعددي را شامل مي‌شود. از يك منظر، هر اثر ادبي كه به چيزي و مفهومي، تعهد داشته باشد و به عبارتي ديگر خنثي و بي‌هدف نباشد، «متعهد» است اما در نگره فرهنگي ما، ادبيات متعهد، مجموعه آثاري هستند كه از سوي صاحب اثري داراي دغدغه، خلق شده باشد. به تعبير روشن‌تر آثاري كه درونمايه آنها، دين، ارزش هاي اسلامي و انساني و دغدغه‌هاي واقعي نسبت به جامعه و مردم باشد، ادبيات متعهد نام دارد. حال مي‌خواهد اين تعهد نسبت به دفاع مردم از كيان كشور و اعتقادات خود بروز و نمود داشته باشد، يعني ادبيات دفاع مقدس، يا اين تعهد در اداي دين به يك نهضت الهي و اثرگذار و جريان‌ساز ديني - اجتماعي به نام كربلا، منجر به توليد اثر ادبي شده باشد.
* ادبيات متعهد هم اينك در كشور ما، از چه جايگاهي برخوردار است؟
بي‌شك تولد انقلاب اسلامي و ايجاد جريان فرهنگي اين انقلاب، سبب رونق ادبيات متعهد شد. وقوع ماجراهاي قابل تاملي چون دفاع مقدس، اين رونق را تقويت كرد و توسعه داد. برنامه‌ريزي‌هاي گوناگون دستگاه‌هاي فرهنگي كشور نيز تا حدود قابل توجهي، توسعه‌بخش بيش از پيش اين رونق گرديد اما در اين بين نبايد از ستون خيمه اين جريان - يعني ادبيات متعهد كشورمان - كه همان نويسندگان و اصحاب قلم داراي دغدغه و احساس مسئوليت هستند، غافل شد كه با وجود تمام مشكلات و كاستي‌ها در حوزه امكانات، اقدامات حمايتي و عدم وجود برنامه‌ريزي‌هاي مستمر و هدفمند، گاهي يك تنه و به صرف توليد يك اثر فاخر، رونق و رواج ادبيات متعهد را محقق نموده‌اند.
جايگاه ادبيات متعهد، خصوصا در عرصه‌هاي شاخصي چون ادبيات ديني و ادبيات دفاع مقدس، وضعيت مناسب و قابل دفاعي دارد و گاهي اوقات به لحاظ تعدد آثار توليد و عرضه شده، در جايگاه ممتازي قرار مي‌گيرد البته واقعياتي كه نبايد از آنها غافل شد؛ كيفيت و سطح حرفه‌اي اين آثار است. از اين رو بايد با يك نگاه آرماني به سمتي حركت كنيم كه محتواي ارزشمند آثار و نگاه متعهدانه اديب و صاحب قلم را در قالبي فاخر و جامه‌اي مزين به بالاترين سطح توانمندي هاي ادبي، ببينيم از سوي ديگر از اين نكته نبايد غفلت ورزيد كه دامنه ادبيات متعهد، به يك يا چند موضوع و مصداق محدود نيست بلكه بايد با الهام از مفاهيم و معارف ديني، دامنه تعدد مفاهيم و موضوعات ادبيات متعهد را به تلاش نويسنده و شاعر متعهد براي اميدآفريني، نشاط افزايي و تقويت ارتباطات انساني و حس مردم دوستي توسعه دهيم.
* بزرگ‌ترين موانع باروري ادبيات متعهد، در حال حاضر، چيست؟
سوال سختي است. اگر بخواهم كاملاً تخصصي و دقيق به اين سئوال پاسخ دهم بايد فرصتي به اندازه انجام يك تحقيق و پژوهش حرفه‌اي در اختيار داشته باشم اما در يك نگاه اجمالي به نحوي كه با يك گفتگوي كوتاه رسانه اي تناسب داشته باشد، بايد گفت كه موازي‌كاري و ناهماهنگي دستگاه‌هاي توليدكننده محصولات فرهنگي و ادبي از جمله اين موانع است. عدم تبيين شاخصه‌هاي دقيق و تحليلي ادبيات متعهد از جمله موضوعات قابل توجه است. دست آخر هم مي‌توانم به عدم انعكاس مناسب و شايسته انبوهي از آثار توليد شده در عرصه ادبيات متعهد اشاره كنم كه اي كاش بتوانيم با جدي‌تر گرفتن موضوع انعكاس رسانه‌اي، وجود و تعدد نقدهاي منصفانه در اين عرصه، فضاي رقابت حرفه‌اي، مخاطب افزايي و ايجاد يك جريان فرهنگي-رسانه اي را رقم بزنيم.
* در حال حاضر وجود تشكل‌هاي حرفه اي-فرهنگي چه ضرورتي دارد؟
عموما كشورهاي توسعه يافته، بخش قابل توجهي از جريان‌سازي‌ها و اقدامات پايدار خودشان را از طريق تشكل‌ها به سامان مي‌رسانند. در كشور ما كه تشكل‌ها و گروه به خصوص از نوع غيردولتي آن، سابقه‌اي بيش از هزار سال دارند، لازم است اين موضوع مورد توجه بيشتري قرار گيرد. در واقع تشكل‌هاي حرفه اي-فرهنگي، اگر آگاهانه، هدفمند و با برنامه شكل بگيرد، منابع پايدار توليد و توسعه ادبيات، در جريان عمومي فرهنگ و فرهنگ‌سازي هستند.
* «انجمن قلم» از چه موقعيتي در ميان اصحاب قلم برخوردار است؟
بي اغراق، انجمن قلم ايران، گسترده‌ترين و اثرگذارترين تشكل غيردولتي در عرصه ادبيات كشور است و يكي از شاخص‌ترين تشكل‌ها در حوزه فرهنگ به حساب مي‌آيد، تعداد قابل توجهي از موسسان اين انجمن از فحول اهل فرهنگ و انديشه كشورند. تعداد برنامه‌هاي فرهنگي، توليدات اين انجمن در عرصه انتشارات كه در قالب‌هاي گوناگون چاپي از جمله آثار نوقلمان و آثار پيشكسوتان منتشر مي‌شود و برگزاري جشنواره‌ها و مسابقات متنوع فرهنگي، از جمله جشنواره ملي قلم زرين، گواه اين مدعاست كه انجمن قلم ايران، نقش شايسته و اثرگذاري را در حوزه فرهنگ به انجام مي‌رساند اما اين اقدامات و برنامه‌ها و همچنين سابقه قابل توجه انجمن و افزايش رو به رشد تعداد اعضاي آن، نقطه نهايي و آرماني فعاليت‌هاي اين انجمن نيست. من به عنوان يكي از اعضاي آن انتظار توسعه ارتباطات انساني و تعميق اثرگذاري فرهنگي بيش از پيش از اين انجمن را دارم.
* به منظور ارتقاء سطح كاركرد انجمن چه بايدهايي را درنظر داريد؟
البته بديهي است كه پاسخ به اين سوال، در صلاحيت مجموعه اعضا و رئيس محترم انجمن مي‌باشد اما به عنوان يكي از اعضاي هيات مديره تصور مي‌كنم، استمرار برنامه‌هاي پيشين انجمن، تقويت غناي محتوايي برنامه‌هاي فرهنگي آن، در كنار توسعه و رونق برنامه‌هاي رفاهي اين انجمن و پيش‌بيني برنامه‌هايي خاص در حوزه رفاه فرهنگي براي اعضا مي‌تواند از جمله اقدامات مفيد در جهت ارتقاء سطح كاركرد انجمن باشد.
* براي تعامل انجمن با اصحاب قلم مسلمان در ساير كشورها، چه زمينه‌هايي وجود دارد؟
مي‌دانيم كه انقلاب ما، انقلابي فرهنگي است و مبناي حركت نهضت اسلامي حضرت امام(ره)، فرهنگ بوده است. بنابراين با اتكا به اين خاستگاه و به عنوان اهالي قلم و انديشه و از منظر يك تشكل فراگير در عرصه فرهنگ و ادبيات، نه تنها زمينه‌هاي مناسبي براي تعامل با اصحاب قلم ديگر كشورهاي اسلامي وجود دارد بلكه در اين عرصه، وظايف متعدد و مسلمي نيز بر دوش انجمن قلم ايران سنگيني مي‌كند كه مي‌بايست از رهگذر اين تعامل، گام‌هاي قابل توجهي را در جهت صدور فرهنگ انقلاب اسلامي برداريم و تقويت همبستگي مسلمانان را در ساير كشورها تعقيب نماييم از سوي ديگر، آثار ادبي، فصل مشترك ما با ساير نويسندگان و ادباي مسلمان است. اين فصل مشترك مي‌تواند در قامت‌هايي نظير ترجمه، عرضه و نقد آثار به صورت مستمر جلوه كند. برگزاري جلسات مشترك، بازديدهاي فرهنگي، پيش‌بيني جلسات شعرخواني و قصه‌گويي در هفته‌هاي فرهنگي ايران و ساير كشورهاي مسلمان از جايگاه قابل توجهي برخوردار است و نكته‌اي كه نبايد از كنار آن به سادگي گذشت وجود برخي موضوعات پراهميت براي رونق و تقويت اين تعامل است؛ موضوعاتي نظير مقاومت اسلامي مي‌تواند منشاء توليد انبوهي از انديشه‌ها در قالب آثار ادبي و زمينه ساز مراودات فرهنگي باشد.
کد خبر: 6675
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcf.edviw6dvtgiaw.html