هنر نیوز - در سوگ پروين اعتصامي

به گزارش برنا ، درچنين روزي در سال 1320 هجري شمسي "رخشنده اعتصامي" مشهور به پروين اعتصامي ، شاعر گرانقدر ايراني در سن 35 سالگي براثر ابتلا به بيماري حصبه در تهران در گذشت.
وي در روز 25 اسفند 1285 خورشيدي در تبريز بدنيا آمد.

تحصيلات ادبي و عربي را نزد پدر آموخت و به تحصيلات عاليه خود در دانشگاههاي معتبر ادامه داد. در جشن فارغ التحصيلي خود خطابه زن و تاريخ را ايراد كرد (خرداد سال 1303 خورشيدي) كه بسيار مورد توجه و تشويق واقع گرديد. پروين همواره به تكميل فنون مختلف نزد پدر خود اشتغال داشت و از آنجا كه اعتصام الملك (پدر وي) از دانشمندان و اديبان نامور بود در راه پرورش استعداد وي، كه از هفت سالگي شروع به سرودن نموده بود، كمك شاياني كرد. اين شاعره پر احساس در سال 1313 ازدواج كرد ولي اين وصلت ديري نپائيد و منجر به جدايي گرديد.

بعد از آن واقعه تأثيرانگيز پروين مدتي در كتابخانه دانشسراي عالي تهران سمت كتابداري داشت و به كار سرودن اشعاره ناب خود نيز ادامه مي داد. تا اينكه دست اجل گريبان او را در 35 سالگي گرفت در حالي كه بعد از آن سالها مي توانست عالي ترين پديده هاي ذوقي و فكري انساني را به ادبيات پارسي ارمغان نمايد. بهرحال در شب 15 فروردين سال 1320 خورشيدي به بيماري حصبه در تهران زندگي را بدرود گفت و پيكر او را به قم بردند و در جوار قبر پدر دانشمندش در مقبره خانوادگي بخاك سپردند.

قريحه سرشار و استعداد خارق العاده پروين در شعر همواره موجب حيرت فضلا و دانشمنداني بود كه با پدرش محشور بودند. به همين جهت برخي بر اين گمان بودند كه آن اشعار از او نيست. پروين اعتصامي بي ترديد بزرگترين شاعر زن ايراني است كه در طول تاريخ ادبيات پارسي ظهور نموده است. اشعار وي پيش از آنكه بصورت ديوان منتشر شود در مجله دوم مجله بهار كه به قلم پدر والا گهرش مرحوم يوسف اعتصام الملك انتشار مي يافت چاپ مي شد (1302 ـ 1300 خورشيدي) ديوان اشعار پروين اعتصامي كه شامل 6500 بيت از قصيده و مثنوي و قطعه است تاكنون چندين بار به چاپ رسيده است.

مقدمه ديوان به قلم شادروان استاد محمد تقي ملك الشعراي بهار است كه پيرامون سبك اشعار پروين و ويژگيهاي اشعار او نوشته است.

عمر پروين بسيار كوتاه بود، كمتر زني از ميان سخنگويان اقبالي همچون پروين داشت كه در دوراني اين چنين كوتاه شهرتي فراگير داشته باشد. پنجاه سال و اندي است كه از درگذشت اين شاعره بنام مي گذرد و همگان اشعار پروين را مي خوانند و وي را ستايش مي كنند و بسياري از ابيات آن بصورت ضرب المثل به زبان خاص و عام جاري گشته است. شعر پروين شيوا، ساده و دلنشين است. مضمونهاي متنوع پروين به باغ پرگياهي مانند است كه به راستي روح را نوازش مي دهد. اخلاق و همه تعابير و مفاهيم زيبا و عادلانه آن چون اختري تابناك بر ديوان پروين مي درخشد چنانكه استاد بهار در مورد اشعار وي مي فرمايند در پروين در قصايد خود پس از بيانات حكيمانه و عارفانه روح انسان را به سوي سعي و عمل اميد، حيات، اغتنام وقت، كسب كمال، همت، اقدام نيكبختي و فضيلت سوق مي دهد. سرانجام آنكه او ديوان خوبي و پاكي است.

او در مدرسه آمريكايي ها تحصيل كرد اما همواره يك زن شرقي باقي ماند ،پروين از چنان تبحري در تكلم زبان انگليس برخوردار شد كه پس از فراغت از تخصيل به مدت دو سال ادبيات انگليسي و فارسي را در همان مدرسه تدريس كرد .اشعار پروين عموما در سه قلب قصيده ، قطعه و مثنوي اند و آنچنان يكدست سروده شده اند كه گويي شاعر مهم را در يكروز در قالب شعر ريخته است . شعر پروين بيش از آنكه شخصي باشد و افكار واحساسات او را بيان كند حاكمان و زور مداران را مخاطب قرار مي دهد . « قدرت طبع اودر شرح و وصف طبيعت و نمايش احساسات انساني» به خوبي در اشعارش مشهود است. «ديوان اشعار پروين» ارزشمندترين اثر اوست .

ديوان پروين، شامل 248 قطعه شعر مي باشد، که از آن ميان 65 قطعه به صورت مناظره است. اشعار پروين اعتصامي بيشتر در قالب قطعات ادبي است که مضامين اجتماعي را با ديده انتقادي به تصوير کشيده است.

اشعار او را مي‌‌توان به دو دسته تقسيم کرد: دسته اول که به سبک خراساني گفته شده و شامل اندرز و نصيحت است و بيشتر به اشعار ناصرخسرو شبيه است. دسته دوم اشعاري که به سبک عراقي گفته شده و بيشتر جنبه داستاني به ويژه از نوع مناظره دارد و به سبک شعر سعدي نزديک است. اين دسته از اشعار پروين شهرت بيشتري دارند.

از زبان پروين براي سنگ مزارش:

اينكه خاك سيهش بالين است اختر چرخ ادب پروين است

*

گرچه جز تلخي از ايام نديد هرچه خواهي سخنش شيرين است

*

صاحب آنهمه گفتار امروز سائل فاتحه و ياسين است

*

دوستان به كه ز وي ياد كنيد دل بي دوست دلي غمگين است

*

خاك در ديده بسي جان فرساست سنگ برسينه، بسي سنگين است

*

بينيد اين بستر و عبرت گيرد هركه را چشم حقيقت بين است

*

هر كه باشي و ز هرجا برسي آخرين منزل هستي اين است

*

آدمي هرچه توانگر باشد چو بدين نقطه رسد مسكين است

*

اندر آنجا كه قضا حمله كند چاره تسليم و ادب تمكين است

*

زادن و كشتن و پنهان كردن دهر را رسم و ره ديرين است

*

خرم آن كس كه در اين محنت گاه خاطري را سبب تسكين است.