هنر نیوز - بازخواني همه انتقادات فيلمسازان از مديريت «سيف الله داد»

از افخمي و حاتمي كيا تا مجيدي، مهرجويي و ديگران

بازخواني همه انتقادات فيلمسازان از مديريت «سيف الله داد»

به گزارش هنرنيوز به نقل از روزنامه وطن امروز، بررسي تاريخي واكنش هاي سينماگران ايراني به مديريت سينما در سال هاي 76 تا 84، ثابت مي كند اعتراض ها به سيف الله داد فقط محدود به «مجيدي» نبوده است.
سيف الله داد، كارگردان سينماي ايران، روز شنبه جوابيه اي در واكنش به اظهارات مجيدي منتشر كرد كه در اين واكنش از اظهارات اخير مجيدي به شدت انتقاد كرده بود. مجيدي در سخناني كه هفته گذشته منتشر شد، گفته بود : «يكي از گله هاي من به آقاي خاتمي هم همين مسأله بود، چرا كه با وجود علاقه اي كه به شخصيت ايشان دارم، بايد بگويم كه در دوره ايشان هم با وجود فضاي آزادي كه وجود داشت چيزي جز ابتذال نصيب سينماي ما نشد».
بر اساس گزارشي كه خبرگزاري فارس، روز گذشته بر خروجي اش قرار داد، «سيف الله داد» در حالي اين واكنش را در قبال اظهار نظر مجيدي ابراز كرد كه در زمان مديريت خود در معاونت سينمايي و پس از استعفا با انتقاداتي از سوي كارگردانان همفكر خود مواجه شده بود ولي او در مقاطع مختلف هيچ گاه در صدد جواب دادن به اين انتقادات و دفاع از خود برنيامد. فيلمسازاني چون حاتمي كيا و راعي انتقاداتي به شدت تندتر و صريح تر از انتقادات فعلي «مجيد مجيدي» از دوران مديريت «داد» در زمان سيد محمد خاتمي مطرح كرده بودند كه آقاي داد هيچ گاه پاسخ آنها را نداد.

بهروز افخمي؛ چوب مماشات
بهروز افخمي از نخستين افرادي بود كه پس از استعفاي او، به شدت از داد انتقاد كرد. افخمي زماني كه نماينده مجلس ششم بود در بيست و چهارم تيرماه سال هشتاد، يك روز پس از استعفاي داد گفت : آقاي داد در به هم ريختن نظام فعلي سوءاستفاده از يارانه ها و امتيازات دولتي به اندازه كافي قاطعيت نداشت و چوب مماشات خود را خورد. اين كارگردان سينما همچنين ادامه داده بود : سينماي ايران در دو، سه سال اول رياست جمهوري خاتمي رشد و رونق نسبي داشت اما بعد از هر دوره رشد يك دوره ركود به طور طبيعي پيش مي آيد. وي يادآور شده بود : آقاي داد روي برداشته شدن يا كم شدن سانسور و فشار و نتايج مفيد آن بيش از حد حساب كرده بود در حالي كه اين تنها مشكل سينماي ايران نيست و اصلاً سانسور نمي تواند به طور كلي حذف شود.
او ادامه داده بود : تساهل و تسامحي كه در اين زمينه اعمال شد بايد با سياست گذاري در زمينه هاي اقتصادي و فراهم كردن تسهيلات در صنعت سينما همراه مي شد و به دليل انجام نشدن اين همراهي، سينماي ايران كه ظاهراً از آزادي بيشتري برخوردار شده بود، تحت فشار و تنگناي اقتصادي فرسودگي زيرساخت صنعتي بيش از پيش گرفتار و محدود شده بود.

مجتبي راعي؛ آفرينش فرهنگ از دل ابتذال
«مجتبي راعي» كارگردان ديگري بود كه همزمان با مديريت «سيف الله داد» در سال 80 به انتقاد از مديريت او پرداخته بود. وي در گفت و گويي با انتقاد از وضع موجود سينما با صراحت از سيف الله داد نام برد و عنوان كرد : آقاي داد منتظر نشسته است كه اين ابتذال از خودش فرهنگ بيافريند و من معتقدم كه اين هيچ وقت صورت نمي گيرد؛ از اين سينماي مبتذل سينماي فرهنگي به وجود نمي آيد.
راعي در ادامه اين گفت و گو ادامه مي دهد : اين بحث ساده انگارانه است كه بالاخره مردم زماني از دست ابتذال خسته مي شوند و مي خواهند فيلم فرهنگي ببينند و خواهش مي كنند فيلم فرهنگي ساخته شود و عرضه و تقاضا باعث مي شود كه فيلم فرهنگي ساخته شود؟! وي در آن مصاحبه تأكيد مي كند : ما كشور افراط و تفريط هستيم؛ يك زمان دولت به شدت سينما را كنترل مي كند و يك زمان مثل الان آقاي سيف الله داد چنان سينما را رها مي كند كه مثل گرسنه ها و قحطي زده ها همه به جان هم مي افتند؛ وقتي در سينما همه چيز رها شود يك دسته از زير ميز با همديگر سعي مي كنند سينما را كنترل كنند و يك باند بازي بسيار جدي در سينماي ايران چون امروز به وجود مي آورند.

حاتمي كيا : داد هديه اي جز ابتذال نداشت
«ابراهيم حاتمي كيا» نيز در جلسه بررسي فيلم «موج مرده» در دانشگاه فردوسي مشهد كه در بيستم تيرماه سال هشتاد برگزار شد با اشاره به عملكرد ضعيف آقاي «سيف الله داد» عنوان مي كند : آقاي داد با حذف سيستم نظارتي از سينما عملاً آن را در اختيار سرمايه قرار داد و اين موجب سوق دادن سينما به سمت ابتذال شد. عملكرد آقاي داد سينماي ايران را به 2 بخش داخلي و خارجي تقسيم كرد كه در بخش خارجي عده اي مانند جاسوسك فقط براي جشنواره هاي خارجي فيلم مي سازند و بالا بردن پرچم ايران در آن جا به افتخار ملي تبديل شده است؛ حتي اگر به قيمت خراب كردن وجهه ايران تمام شود و در بخش داخلي نيز عنان سينما در كف سرمايه داران قرار گرفته است و فيلم ها به سمت مسائل سطحي و ابتذال جامعه پيش مي رود؛‌حتي در اين فيلم ها، تحليلي نيز درباره مسائل مطرح شده صورت نمي پذيرد.
وي همچنين با اظهار تأسف از عملكرد آقاي داد، ادامه مي دهد : با آمدن آقاي داد ما منتظر دوران طلايي سينما بوديم ولي با عملكرد ايشان به بدترين دوران تبديل شد و اي كاش ايشان به ساخت فيلم هاي زيباي خود ادامه مي دادند؛ دوران چهار ساله آقاي داد جز ابتذال چيزي به سينماي ايران هديه نداد و رشد ابتذال را سريع تر كرد.

درويش، گيتار و صيغه
احمدرضا درويش كارگردان سينما از جمله كارگرداني است كه در سال 79 در حاشيه جلسه نقد و بررسي فيلم متولد ماه مهر در دانشگاه گيلان در مصاحبه اي با خبرنگاران با انتقاد وضعيت آن زمان سينما مي گويد :‌ وقتي مي گوييم دموكراسي و آزادي در عرصه فرهنگ، پس تعاريف متنوعي نيز پيدا مي شود. قطعاً معناي آزادي مشروع در چارچوب قانون اساسي، معنايش گيتار نيست، معنايش بحث صيغه نيست كه الان در اكثر فيلم ها باب شده است. وي كه در مورد انحراف يا عدم انحراف سينماي كنوني ايران سخن مي گفت، ادامه مي دهد : قطعاً پيام دوم خرداد اين چيزهاي كليشه اي نيست. بلكه اين ها هزينه هاي دوم خرداد است ما بايد بپذيريم كه براي فعاليت در عرصه فرهنگي بعد از دوم خرداد بايد هزينه بدهيم، بايد بپذيريم كه خطا وجود دارد. اما قطعاً نفع بسياري در آن است.

شمقدري، طالبي و سيف الله داد
البته فيلمسازاني چون جواد شمقدري و ابوالقاسم طالبي با لحن تندتري از مديريت داد انتقاد كردند.
شمقدري در دوره بعد از استعفاي داد،‌ در گفت و گويي مي گويد : داد به جاي مديريت دلسوزانه و متعهدانه و پيگيري اوضاع سينما بيشتر در پي سلطنت بود، در حقيقت ايشان مديريت نكرد بلكه سلطنت كرد.
وي ادامه مي دهد : روزي كه سيف الله داد به عنوان معاونت سينمايي انتخاب شد، با توجه به اينكه ايشان خودش سينماگر بود، انتظار مي رفت اتفاق مثبت و مؤثري در صحنه سينما بيفتد،‌ اما متأسفانه اين بار چاقو دسته خودش را بريد. ابوالقاسم طالبي نيز در گفت و گويي مي گويد : عمده ترين مشكل مديريتي سيف الله داد اين بود كه وي حكومت مردمي و مردم سالاري را با دادن اختيارات به عده اي محدود اشتباه گرفت و نبض كار را به دست اين عده داد؛ با اين فرض كه كار را به دست مردم سپرده است. وي ادامه مي دهد : سيف الله داد به قول خودش تدبير انديشيد و كار علمي صورت داد ولي از نظر من كار او فاقد علم و تدبير بود؛ مثلاً اگر كسي بخواهد فيلم بسازد،‌ بايد اتحاديه و يا كانون كارگردانان او را تأييد كند و اگر كسي به آنجا مراجعه نمي كرد، مشكلات زيادي پيش رو داشت.

مهرجويي، كيارستمي و...
علاوه بر اين فيلمسازاني چون مهرجويي و كيارستمي هم در آن سال ها در اظهاراتي به انتقاد شديد از فضاي آن زمان سينما پرداخته بودند.